Krwawienie z nosa u dziecka

Co to jest krwawienie z nosa i czym jest spowodowane?

Krwawienie z nosa jest następstwem przerwania ciągłości naczyń pokrytych błoną śluzową nosa w wyniku urazu (dłubanie w nosie, kichanie, intensywne wydmuchiwanie wydzieliny, wycieranie nosa, złamanie kości lub przegrody nosa), odczynu zapalnego lub występuje w wyniku wysychania błony śluzowej i tworzenia strupów na jej powierzchni. Znacznie rzadziej przyczyną krwawienia jest zalegające ciało obce lub guz nosa oraz nosogardła (zobacz: Urazy nosa i ciała obce w nosie). Krwawienia z tylnej części nosa występują zwykle po urazach twarzowo-czaszkowych (niekiedy zagrażające życiu masywne krwotoki). Krwawienia wywołane przyczynami ogólnymi (skazy krwotoczne, choroby limfoproliferacyjne – białaczki, krwawienia polekowe, choroby wątroby, nadciśnienie tętnicze) są nawracające, o większym nasileniu, wymagają interwencji lekarskiej oraz współistnieją z dodatkowymi objawami (krwawienia z błon śluzowych jamy ustnej, przewodu pokarmowego, dróg moczowych, przedłużające się krwawienia po drobnych zabiegach i urazach, skłonność do siniaczenia).

W ok. 90% źródłem krwawienia (podobnie jak u dorosłych) są naczynia tętnicze przedniej części przegrody nosa (splot Kiesselbacha - ryc. 1) oraz jej powierzchowne naczynia żylne. Rzadziej występuje krwawienie z tętniczego splotu (Woodrufa) zlokalizowanego w tylno-bocznej części jamy nosowej.

Krwawienia zazwyczaj nie zagrażają życiu, ustępują samoistnie, wymagają jedynie minimalnej interwencji. Częściej występują w miesiącach chłodnych (mała wilgotność powietrza, większa częstość infekcji) oraz w okresach dużej koncentracji alergenów wziewnych (zobacz: Alergia wziewna).

Jak często występuje krwawienie z nosa?

Najczęściej krwawienia z nosa występują u dzieci w wieku 6–8 lat, sporadycznie dotyczą dzieci poniżej 2. roku życia. Jedynie u ok. 6% mają charakter nawracający.

Jakich badań wymaga krwawienie z nosa?

Istotne są dane z wywiadu: czy krwawienie jest samoistne, jego nawrotowość, obecne cechy infekcji górnych dróg oddechowych, przebyty uraz, stosowane leczenie farmakologiczne, wywiad rodzinny (dodatni u dzieci ze skazami krwotocznymi), obecność krwawienia o innej lokalizacji, skłonność do siniaczenia, przedłużające się krwawienia po ekstrakcji zębów, przebyte przetoczenia krwi.

Wziernikowanie jam nosa (rynoskopia) jest badaniem wystarczającym w przypadku krwawienia z nosa u dziecka w dobrym stanie ogólnym, bez obciążającego wywiadu i odchyleń w badaniu przedmiotowym. W celu ustalenia miejsca krwawienia wykonujemy rynoskopię po oczyszczeniu jam nosa ze skrzepów krwi, zastosowaniu znieczulenia miejscowego i obkurczeniu błony śluzowej (u młodszych dzieci może być konieczne znieczulenie ogólne). W wybranych wypadkach konieczne jest badanie endoskopowe jam nosa.

Szerszej diagnostyki (badania laboratoryjne, radiologiczne) wymagają dzieci z obfitymi, nawracającymi krwawieniami, znanymi lub podejrzewanymi chorobami hematologicznymi, objawami jednostronnymi, chorobami ogólnymi.

Co należy robić w przypadku pojawienia sie krwawienia z nosa?

Postępowanie zależy od stanu ogólnego dziecka, przyczyny i miejsca krwawienia. Niewielkie krwawienia można opanować w domu lub gabinecie lekarskim przez uciśnięcie skrzydełka nosa do przegrody przez 5-10 min w pozycji siedzącej z głową pochyloną ku przodowi lub w pozycji leżącej na boku (zapobieganie krwawieniu do jamy ustnej i gardła dolnego). Po opanowaniu krwawienia wskazane jest stosowanie miejscowo maści zawierającej składniki dezynfekujące, hemostatyczne oraz nawilżające błonę śluzową nosa.

W razie braku kontroli krwawienia należy udać się do laryngologa.

Jakie są sposoby leczenia?

Ryc. 2. Tamponada przednia nosa

Przy braku skuteczności postępowania podstawowego (uciskanie skrzydełka nosa) po oczyszczeniu jam nosa i znieczuleniu błony śluzowej lekarz może zastosować:

• miejscowe założenie środka hemostatycznego (gąbka),
• tamponadę przednią (ryc. 2) założenie setonów do przewodów nosowych (także z maścią hemostatyczną), u młodszych dzieci może wymagać hospitalizacji,
• miejscowe przyżeganie chemiczne (azotan srebra),
• elektrokoagulację (u dzieci wymaga znieczulenia ogólnego),
• w wybranych przypadkach (masywne krwawienia, w tym pourazowe na oddziale szpitalnym) tamponadę tylną, diatermię endoskopową, embolizację lub podwiązanie naczyń, operację przegrody nosa.

Większość krwawień ustępuje samoistnie lub po działaniach w warunkach domowych i nie wymaga interwencji lekarskiej. Rokowanie zależy od przyczyny krwawień.

W zależności od rodzaju interwencji może być konieczna ponowna koagulacja naczyń przegrody lub usunięcie tamponady nosa. Zazwyczaj stosuje się miejscowo maści zawierające składniki dezynfekujące oraz nawilżające błonę śluzową nosa.

U osób ze skłonnością do krwawień z nosa unikać leków mogących wywołać krwawienie (np. aspiryna). Dbać o higienę pomieszczeń (nie przegrzewać, utrzymywać odpowiednią wilgotność powietrza), w okresie grzewczym nawilżać błonę śluzową nosa (preparaty soli). W okresie infekcji przebiegającej z nieżytem nosa delikatnie oczyszczać nos.