Higiena jamy ustnej małego dziecka

Zawiązki 20 zębów mlecznych tworzą się między 2. a 4. miesiącem ciąży, a następnie do urodzenia dziecka trwa ich mineralizacja (uwapnienie), kształtowanie koron zębów oraz tworzenie większości zawiązków zębów stałych.

Fot. pixabay.com

Rzadko dzieci rodzą się z już wyrżniętymi zębami (najczęściej jest to 1 lub 2 ząbki z przodu w żuchwie) lub wyrastają one niedługo po urodzeniu. Niestety bardzo często takie ząbki są słabo umocowane, co grozi ich wypadnięciem, a dziecko może je połknąć lub się zakrztusić, gdy wpadną do dróg oddechowych. Uszkadzają one także brodawkę sutkową w czasie karmienia piersią oraz koniuszek języka dziecka, a niekiedy są przyczyną krwawienia i zapalenia dziąsła. Jeżeli taki ząb jest luźno związany z dziąsłem, należy go usunąć jeszcze na oddziale noworodkowym. Porozmawiaj o tym z lekarzem.

Czy przebieg ciąży i dieta kobiety ciężarnej mają wpływ na stan zębów dziecka?

Tak, mineralizacja zębów zależy od prawidłowego odżywiania się kobiety ciężarnej. Dieta powinna być urozmaicona i zawierać także sole mineralne oraz witaminy.

Kiedy rozpocząć czyszczenie jamy ustnej dziecka i jak to najlepiej robić?

O higienę jamy ustnej dziecka powinnaś zacząć dbać już w okresie noworodkowym (tzn. od 1. miesiąca życia).

Buzię malucha, jeszcze bez ząbków, można oczyścić z resztek pokarmu czystym lub jałowym kawałkiem gazy albo tetry nawiniętej na wskazujący palec i zwilżonej przegotowaną wodą. Czynność tę powinnaś wykonywać regularnie przed położeniem malucha do wieczornego snu.

Masuj delikatnie dziąsła dziecka, pamiętając o usunięciu resztek pokarmowych zarówno z dziąseł, jak i z języka. Taką samą czynność należy wykonywać po wyrznięciu się pierwszych ząbków mlecznych.

Oczyszczanie buzi uchroni malucha przed „pleśniawkami” (czyli grzybicą jamy ustnej), a ząbki mleczne przed próchnicą.

Nie używaj waty do oczyszczania buzi dziecka!

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby mleczne?

Pierwsze zęby mleczne pojawiają się przeciętnie około 6. miesiąca życia, zwykle w żuchwie (zakres normy jest jednak dość szeroki – w populacji polskiej u większości dzieci pierwszy ząb pojawia się w wieku 6—11 miesięcy). Następnie przeciętnie co miesiąc wyrzyna się jeden ząbek. Miejsce i kolejność wyrastania zębów są ściśle określone, ale niewielkie zmiany w tej kwestii prawdopodobnie nie mają znaczenia.

Co robić, żeby dziecko miało zdrowe ząbki mleczne i jamę ustną?

Kiedy dziecku wyrosną już pierwsze ząbki mleczne, myj je 2 razy dziennie odpowiednią szczoteczką (mała główka z miękkim nylonowym włosiem) i pastą do zębów dla niemowląt (z małą zawartością fuoru). Traktuj tę czynność jako zabawę.

Przestrzegaj poniższych zasad, aby Twój maluch miał zdrowe zęby i jamę ustną

• Karm dziecko piersią zgodnie z zasadami - ssanie piersi stymuluje prawidłowy rozwój zgryzu (zobacz: Karmienie piersią).
• Jeżeli podajesz dziecku smoczek, wybieraj zawsze smoczek ortodontyczny.
• Po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających dawaj dziecku pełne porcje i unikaj dokarmiania między posiłkami, szczególnie w nocy.
• Do picia podawaj dziecku niesłodzone płyny (nawet czystą wodę), szczególnie pomiędzy posiłkami. Nie zanurzaj smoczka w słodkich roztworach. Cukier sprzyja rozwojowi bakterii, które powodują próchnicę.
• Wprowadzając pokarmy uzupełniające, staraj się je podawać łyżeczką lub z kubeczka, a nie z butelki ze smoczkiem.
• Karmienie butelką ze smoczkiem staraj się zakończyć pod koniec 1. roku życia (zobacz: Żywienie dziecka w 2. roku życia).
• Po wyrżnięciu zębów nie zostawiaj dziecku butelki do zasypiania, zwłaszcza z mlekiem lub słodkim płynem.
• Fluor zawarty w paście do zębów wzmacnia i zabezpiecza szkliwo świeżo wyrzniętych zębów przed bakteriami powodującymi próchnicę. Pasty dla niemowląt są specjalnie przygotowane i zawierają małą, bezpieczną dla niemowląt ilość fuoru (tzn. 500 ppm).



Zapamiętaj

Nie oblizuj smoczka i nie zanurzaj go w słodkich roztworach. Nie całuj dziecka w usta i nie oblizuj jego warg po karmieniu.


• Szczotkuj najpierw ząbki przednie, delikatnie kręcąc kółeczka włosiem szczoteczki, a potem powierzchnie żujące tylnych zębów.
• Małe dziecko nie umie jeszcze wypluwać pasty i płukać buzi wodą, dlatego po zakończeniu mycia usuń resztki pasty za pomocą gazy nawiniętej na palec, aby maluch ich nie połknął.
• Oblizując smoczek lub wargi dziecka, dorosła osoba wprowadza do jego buzi bakterie odpowiedzialne za rozwój próchnicy zębów oraz innych chorób, a także grzyby wywołujące grzybicę jamy ustnej (tzw. pleśniawki).
• Słodkie roztwory są doskonałą pożywką dla bakterii, także tych powodujących próchnicę zębów.
• U dzieci, które jeszcze nie ukończyły 4. roku życia, nie należy stosować płynów do płukania ust, ponieważ dziecko w tym wieku nie umie jeszcze płukać ust i wypluwać płynu.



Zapamiętaj

Na pierwszą wizytę u dentysty wybierz się po wyrżnięciu się pierwszych zębów mlecznych, najlepiej przed ukończeniem 1. roku życia.


• Wizyty u dentysty z małym dzieckiem kontynuuj regularnie zgodnie z zaleceniami. Wizyty o charakterze profilaktycznym nie będą stresujące dla malucha i w miłej atmosferze oswoją go z dentystą.
• Wizyty profilaktyczne i leczenie małego dziecka u dentysty są fnansowane w ramach ubezpieczenia zdrowotnego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Zapytaj lekarza o najbliższy lub polecany gabinet dentystyczny dla Twojego dziecka.

Czy podawać dziecku fluor?

Preparaty fuoru (w postaci tabletek lub kropli) podaje się zależnie od zawartości fuoru w wodzie pitnej w miejscu zamieszkania dziecka i ryzyka rozwoju próchnicy. Zwykle nie ma potrzeby ich podawania; nigdy nie stosuj ich samodzielnie. Jeśli zauważysz u dziecka próchnicę ząbków (ciemne plamki na zębach), skonsultuj się z dentystą, który ustali, czy podawanie fuoru Twojemu maluchowi jest konieczne i w jakiej dawce go stosować.

Kiedy należy zacząć oduczać dziecko ssania kciuka?

Ssanie kciuka wielu małym dzieciom ułatwia zasypianie, ale po zaśnięciu palec wysuwa się z ust. Większość dzieci przestaje ssać palec w 2. roku życia. Oduczać tego nawyku należy dzieci, które ukończyły 3. lub 4. rok życia, ponieważ wtedy może to prowadzić do deformacji szczęk i zaburzeń zgryzu.

Czy trzeba dbać o zęby mleczne, skoro i tak wypadną?

Bezwzględnie trzeba o nie dbać, szczotkować, regularnie chodzić z dzieckiem do dentysty i leczyć próchnicę. W przeciwnym wypadku rozwinie się bardzo nasilona (tzw. kwitnąca) próchnica zębów mlecznych, a buzię dziecka zasiedlą szkodliwe bakterie, co zagraża rozwojem próchnicy w zębach stałych i nieprawidłowym uzębieniem w wieku dorosłym.

Czy nadmierne ślinienie u dziecka to oznaka ząbkowania?

Obfitsze ślinienie się dziecka około 3. miesiąca życia zwykle nie jest spowodowane ząbkowaniem, tylko wytwarzaniem większej ilości śliny, której dziecko jeszcze nie umie połykać.

Co to są „pleśniawki”?

„Pleśniawki” to białawe, przypominające zsiadłe mleko, naloty na błonie śluzowej w buzi dziecka, których nie można zetrzeć wilgotną gazą (to je odróżnia od resztek pokarmu). Błona śluzowa wokół takiej zmiany może być silniej zaczerwieniona, co jest objawem zapalenia. „Pleśniawki” to objaw grzybicy jamy ustnej, która wy- maga leczenia skutecznym lekiem przeciwgrzybiczym oraz ścisłego przestrzegania zasad higieny. Porozmawiaj o tym z lekarzem.

Artykuł pochodzi z przewodnika dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012