×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Tomografia płuc - na czym polega i jak się do niej przygotować


Aktualizacja: dr n. med. Małgorzata Bulanda
Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński

Tomografia komputerowa klatki piersiowej to badanie służące dokładnej ocenie morfologicznej płuc i innych struktur znajdujących się w klatce piersiowej

Na czym polega tomografia komputerowa płuc?

Tomografia komputerowa wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. Podczas badania pacjent leży na specjalnym, ruchomym, powoli przesuwającym się stole. Stół i ciało pacjenta otoczone są pierścieniem, na którym znajduje się źródło promieniowania oraz układ detektorów. Lampa wraz z detektorami obraca się wokół pacjenta. Emitowane przez lampę promieniowanie jest w różnym stopniu pochłanianie przez struktury klatki piersiowej, po czym dociera do detektorów.

Uzyskane w ten sposób cząstkowe obrazy łączone są przez komputer, co pozwala na uzyskanie przekroju klatki piersiowej pacjenta podobnego do tego, który widać na rycinie 1. Następnie, stół wraz z pacjentem przesuwa się nieco i aparat wykonuje zdjęcie kolejnego przekroju klatki piersiowej. Takie „plasterki” są typowe dla badania określanego jako tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości, czyli TKWR (albo HRCT, od angielskiego high resolution computer tomography). Alternatywnie, w czasie badania stół z chorym może przesuwać się stale, podczas gdy źródło promieniowania i detektory się obracają, czyli przesuwają po spirali wokół ciała chorego – jest to spiralna tomografia komputerowa. Umożliwia ona trójwymiarową rekonstrukcję badanych struktur.


Ryc. Obraz TKWR
Źródło: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2006

Rodzaje tomografii komputerowej i najważniejsze wskazania

  • HRCT – czyli tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości (high resolution computer tomography) jest badaniem służącym dokładnej ocenie miąższu płuc. Nie wymaga podawania środka cieniującego („kontrastu”). Wykorzystywana jest między innymi w diagnostyce chorób śródmiąższowych (np. zwłóknienia płuc, sarkoidozy, alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych), rozedmy i rozstrzeni oskrzeli.
    U chorych na POChP badanie wykonuje się najczęściej w celu oceny nasilenia rozedmy płuc.
  • Tomografia komputerowa z podaniem środka cieniującego – wykorzystywana w ocenie zmian naciekowych, guzów, struktur kostnych klatki piersiowej oraz wykrywania powiększonych węzłów chłonnych (co jest istotne np. w ocenie zaawansowania nowotworów). Środek cieniujący to podawana dożylnie substancja, która silnie pochłania promieniowanie rentgenowskie. Wraz z krwią dostaje się do płuc, zwiększając wysycenie unaczynionych struktur w klatce piersiowej, co pozwala na dokładniejsze odróżnienie i ocenę widocznych w badaniu zmian. Podanie środka cieniującego wiąże się z ryzykiem wystąpienia reakcji alergicznej oraz upośledzenia czynności nerek.
    Środki cieniujące dzielimy na jonowe i – znacznie bezpieczniejsze – niejonowe. Najczęstsze działania niepożądane to zmiany skórne o różnym stopniu nasilenia, znacznie rzadziej występuje uogólniona reakcja anafilaktyczna, potencjalnie zagrażająca życiu. Ciężkie reakcje występują zwykle do 1 godziny po podaniu środka.
    U chorych na POChP tomografia komputerowa z podaniem środka cieniującego jest wykorzystywana między innymi do diagnostyki zmian podejrzanych o charakter nowotworowy lub zapalenia płuc.
  • Tomografia komputerowa w algorytmie zatorowości płucnej – badanie wymaga podania środka cieniującego i jest wykorzystywane (jak wskazuje nazwa) w celu wykrywania zatorowości płucnej, niebezpiecznej choroby spowodowanej zatkaniem odgałęzień tętnicy płucnej przez skrzepy krwi, napływające najczęściej z żył kończyn dolnych u chorych z zakrzepicą żył głębokich kończyny.

Jak się przygotować do tomografii płuc?

HRCT nie wymaga przygotowania. Przed tomografią z podaniem środka cieniującego chory powinien być na czczo, a jeżeli w przeszłości występowały działania niepożądane po podaniu środka cieniującego albo choroby tarczycy (środki cieniujące zawierają jod) należy koniecznie zgłosić to lekarzowi.

Ryzyko działań niepożądanych może zmniejszyć zapobiegawcze podanie glikokortykosteroidu (12 i 2 h przed badaniem) oraz leku przeciwhistaminowego.

Ile czasu trzeba czekać na wynik badania?

Badanie wymaga opisania przez specjalistę radiologa. Zwykle na wynik oczekuje się 2–3 dni.

Interpretacja wyników — jak zmiany w płucach wyglądają w badaniu tomografem?

Guz płuca

To zmiana odpowiadająca najczęściej naciekowi nowotworowemu lub zapalnemu. W TK widzimy obraz tzw. zacienienia (czyli jaśniejszy obszar) przeważnie o charakterze litym lub częściowo litym, które często ulega wzmocnieniu kontrastowemu.

Jama

Jest to przestrzeń powietrzna w obrębie nacieku zapalnego lub nowotworowego (ropień płuc, gruźlica, ziarniniakowatość Wegenera, rozpadający się rak płuca). W TK widać ognisko hipodensyjne (czyli ciemniejszy obszar) o ścianie różnej grubości i regularnych lub nieregularnych zarysach, otoczone różnej wielkości zacienieniem miąższowym. Jama może być częściowo wypełniona płynem, częściowo powietrzem.

Limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych)

W TK po dożylnym podaniu środka cieniującego można odróżnić węzły chłonne od przebiegających w sąsiedztwie naczyń. Węzły chłonne śródpiersia widoczne są jako okrągłe zacienienia na tle otaczającej je tkanki tłuszczowej.

Niedodma

Jest to bezpowietrzność całego lub fragmentu płuca, najczęściej spowodowana niedrożnością oskrzela (rak, ciało obce, czop śluzowy, krwiak, ucisk z zewnątrz). Niedodmowa część płuca (płat, segment) ma zmniejszoną objętość. W TK widoczna jest jako zacienienie obejmujące płuco, płat lub segment z przemieszczeniem sąsiednich struktur anatomicznych (szczeliny międzypłatowe, przepona, śródpiersie) w kierunku zmiany. Objawy przemieszczenia są tym lepiej widoczne, im większy fragment płuca uległ niedodmie.

Objaw kostki brukowej

Jest to nakładanie się pogrubiałych przegród międzyzrazikowych na zacienienia o charakterze tzw. szkła mlecznego. W TK (TKWR) widoczny jest obraz wyraźnej siateczki pogrubiałych przegród międzyzrazikowych i śródzrazikowych nakładającej się na nieregularne obszary zacienień miąższu płucnego o charakterze szkła mlecznego.

Objaw mozaikowy

W TK (TKWR) widoczne jest naprzemienne współistnienie obszarów płuc o różnej skali szarości, odpowiadających prawidłowemu miąższowi płuc, obszarom o charakterze mlecznego szkła (zmiany w tkance śródmiąższowej i pęcherzykach płucnych) lub obszarom zwiększonej przejrzystości (pułapki powietrzne, obszary niedokrwienia).

Objaw pączkującego drzewa

Obraz odpowiada poszerzonym oskrzelikom wypełnionym różnorodną treścią lub pogrubiałym ścianom oskrzelików (zapalenie oskrzelików). W TK (TKWR) widoczne są zmiany umiejscowione w centralnej części zrazika, mające postać rozgałęziających się linijnych zacienień.

Objaw plastra miodu

Jest to nieodwracalne zwłóknienie fragmentu płuca z całkowitą destrukcją jego prawidłowej architektury i obecnością grubościennych torbielowatych tworów od kilku milimetrów do kilku centymetrów. W TK (TKWR) widoczna jest grupa okrągłych przejaśnień o strukturze zbliżonej do plastra miodu.

Objaw sygnetu

W prawidłowych warunkach przebiegające obok siebie oskrzele i tętnica mają podobną średnicę. W przebiegu rozstrzeni oskrzela jego średnica jest wyraźnie większa od towarzyszącej tętnicy. W TK (TKWR) na poprzecznym przekroju pęczka oskrzelowo-naczyniowego widoczne jest obrączkowate zacienienie pogrubiałej ściany rozszerzonego oskrzela, przy którym widać znacznie mniejszy cień tętnicy (oczko obrączki).

Odma śródpiersiowa

Powstaje, gdy powietrze dostaje się do śródpiersia. W TK powietrze widoczne jest jako hipodensyjne tło, które otacza tchawicę, naczynia i przełyk.

Pęcherz rozedmowy

W TK jest widoczny jako okrągłe ognisko lub ogniska hipodensyjne pozbawione rysunku naczyń o gładkich, delikatnie zaznaczonych ścianach.

Rozstrzenie oskrzeli

Jest to nieodwracalne, ograniczone, rzadziej rozlane, rozszerzenie światła oskrzeli spowodowane uszkodzeniem ich ściany. W TK (TKWR) oskrzele jest wyraźnie szersze od towarzyszącej mu tętnicy. Rozstrzeniom często towarzyszy pogrubienie ściany oskrzela.

24.03.2022
Zobacz także
  • Badanie snu
  • RTG klatki piersiowej
  • Spirometria u chorych na POChP
Wybrane treści dla Ciebie
  • Osteoporoza u chorych na POChP
  • Niedożywienie u chorych na POChP
  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
  • Niedokrwistość u chorych na POChP
  • POChP u osób niepalących
  • Rozedma płuc
  • Zaostrzenia POChP
  • Dynamiczne rozdęcie płuc
  • RTG klatki piersiowej
  • Tomografia komputerowa
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta