Pytanie nadesłane do redakcji
Mam wuja chorego na POChP. Choruje od 7 lat. Po ostatniej infekcji utrzymują się trudności z usunięciem śluzu z płuc. Śluz przeszkadza wujkowi w oddychaniu i trudno mu go odkrztusić. Proszę o radę, jakie ćwiczenia rehabilitacyjno-oddechowe czy rehabilitacja mogłyby pomóc. Proszę o ewentualne wskazanie placówki specjalizującej się w leczeniu chorób oddechowych i oferującej rehabilitację.
Odpowiedział
mgr Rafał Piliński
fizjoterapeuta
Proponuję, jako pierwszą czynność, podanie pacjentowi leku mukolitycznego w nebulizacji za pomocą nebulizatora. Rozluźni on wydzielinę i zmniejszy jej lepkość, co ułatwi jej usunięcie z drzewa oskrzelowego.
Następnie można użyć jednej z metod tradycyjnych - wykonać drenaż ułożeniowy z oklepywaniem klatki piersiowej. Oklepywanie wykonuje się od dołu klatki piersiowej do góry w kierunku ramion dłońmi ułożonymi jak do czerpania wody.
Istnieje kilka przeciwwskazań do oklepywania:
- guzy nowotworowe w okolicy klatki piersiowej
- znaczna osteoporoza
- złamania żeber i złamania kompresyjne kręgów kręgosłupa
- odma opłucnowa
- zatorowość płucna
- krwawienie do dróg oddechowych
- ciężkie zaburzenia rytmu serca
- ból przy oklepywaniu.
Zastosować należy także ćwiczenia efektywnego kaszlu:
- wymawianie głoski "R" w czasie wydłużonego wydechu
- pokasływanie w czasie wydechu
- wzmacniany kaszel
- podwójne odkaszlnięcie
- kaszlnięcie z nasilonym wydłużonym wydechem
- maksymalnie szybki głęboki wydech prowokujący do kaszlu
- wydech pulsacyjny: polegający na nagłym przyspieszaniu i spowalnianiu wydechu; kilkukrotne zmiany prędkości wydechu odrywają wydzielinę z oskrzeli
- sprężynowanie klatki piersiowej.
Efektywnymi ćwiczeniami pomagającymi oczyszczać drzewo skrzelowe są techniki drenażu autogennego. Polegają one na oddychaniu różnymi objętościami oddechowymi. Ćwiczenie rozpoczyna się od wdechu małej objętości powietrza i zatrzymania go na szczycie przez 3 sekundy. Po czym następuje wydech. Drugi wdech średnią objętością i także zatrzymanie powietrza na 3 sekundy. Trzeci wdech wykonujemy maksymalną objętością i zatrzymujemy go na 3 sekundy na szczycie. Po ostatnim zatrzymaniu powietrza poleca się wydech z gwałtownym kaszlnięciem, co pomoże oderwać wydzielinę. Cały proces można powtarzać kilkakrotnie.
Stosowanie dodatniego ciśnienia wydechowego PEP (positive expiratory pressure) pomaga w usuwaniu wydzieliny i niweluje "pułapkę powietrzną", czyli pozostawanie powietrza w płucach po zakończeniu wydechu. Popularnymi prostymi urządzeniami posiadającymi opór wydechowy PEP są:
- zestaw butelka + dren dla zwiększenia ciśnienia wydechowego ułatwiającego transport wydzieliny z mniejszych do większych oskrzeli
- urządzenie Flutter.
Urządzenie Flutter PEP (fot. Rafał Piliński)