Niedokrwistość (anemia) u chorych na POChP

Niedokrwistość (anemia) to zbyt mała liczba erytrocytów (czerwonych krwinek) oraz hemoglobiny (czerwonego barwnika przenoszącego tlen) we krwi.

Do rozpoznania niezbędne jest wykonanie morfologii krwi. Najważniejsze dla rozpoznania niedokrwistości parametry to:

• liczba krwinek czerwonych, określana na wyniku często skrótem RBC (red blood cells).
  Liczba erytrocytów prawidłowo wynosi:
• u kobiet – 3 500 000–5 200 000/µl
• u mężczyzn – 4 200 000–5 400 000/µl.
  Zmniejszona liczba erytrocytów świadczy o niedokrwistości. U niektórych chorych na POChP występuje poliglobulia, czyli zbyt duża liczba erytrocytów.
• hemoglobina
  Wartości prawidłowe:
• mężczyźni – 14–18 g/dl (8,7–11,2 mmol/l)
• kobiety – 12–16 g/dl (7,5–9,9 mmol/l)
• hematokryt (Ht, Hct) to odsetek objętości krwi, który stanowią erytrocyty. Zależy nie tylko od ich liczby, ale i od wielkości.
  Wartości prawidłowe:
• kobiety – 37–47% (0,37–0,47)
• mężczyźni – 40–54% (0,41–0,54).

Niedokrwistość dzieli się na podstawie nasilenia (stężenia hemoglobiny) na:

1. lekką – Hb 10–12,0 (lub 13,5 u mężczyzn) g/dl
2. umiarkowaną – Hb 8–9,9 g/dl
3. ciężką – Hb 6,5–7,9 g/dl
4. zagrażającą życiu – Hb <6,5 g/dl.

W celu stwierdzenia przyczyn niedokrwistości często konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, z których najczęściej zlecane to:

• stężenie ferrytyny (zmniejszone w niedoborze żelaza, stężenie żelaza jest zmniejszone dopiero w zaawansowanym jego niedoborze). W niedoborze żelaza zwiększone jest również stężenie transferyny, białka przenoszącego żelazo (na wynikach często oznaczane jako TIBC, czyli całkowita zdolność wiązania żelaza). Ponadto wysycenie transferryny, czyli odsetek białka związanego z żelazem jest zmniejszone.
• stężenie witaminy B₁₂ i kwasu foliowego – zmniejszone w niedokrwistości megaloblastycznej, czyli spowodowanej niedoborem tych substancji. Charakterystyczna jest obecność makrocytowych krwinek czerwonych (o znacznie zwiększonej wielkości).
• odsetek retikulocytów, czyli młodych, niedojrzałych postaci krwinek czerwonych. Prawidłowo wynosi 0,5–1,5%. Jest zwiększony w przypadkach, gdy przyczyną niedokrwistości jest utrata krwi (np. w przebiegu obfitych krwawień miesięcznych), nadmierny rozpad krwinek czerwonych (niedokrwistości tzw. hemolityczne, np. spowodowane działaniem niepożądanym niektórych leków).

U chorych na POChP, u których nie ma innych przyczyn niedokrwistości poza przewlekłą chorobą, zwykle ma ona nasilenie lekkie, rzadziej umiarkowane. Mimo tego może przyczyniać się do pogorszenia stanu ogólnego pacjenta, upośledzając wydolność fizyczną, powodując gorsze samopoczucie, osłabienie i czasem zawroty głowy.

Jej przyczyny są złożone – jest to między innymi utrzymujący się ogólnoustrojowy stan zapalny i niedożywienie. Leczenie mało nasilonej niedokrwistości u chorych na POChP jest trudne. Podstawowe znaczenie ma wykluczenie innych przyczyn niedokrwistości (np. niedoboru żelaza lub witaminy B₁₂ i kwasu foliowego, albo przewlekłej utraty krwi), dlatego lekarz może zlecić dodatkowe badania. W razie stwierdzenia nieprawidłowości (np. niedoboru żelaza) zaleca się właściwe leczenie przyczynowe (np. w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza suplementacja preparatów żelaza, podawanie witaminy B₁₂ i kwasu foliowego w razie ich niedoboru).