Tracheostomia

dr n. med. Mariola Zagor, otorynolaryngolog
Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
lek. med. Paulina Czarnecka
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu
lek. med. Marlena Janoska-Jaździk
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Co to jest tracheostomia i jakie są przyczyny jej wykonywania?

Tracheotomia jest jednym z zabiegów wykonywanych w celu udrożnienia dróg oddechowych. Polega ona na otwarciu przedniej ściany tchawicy w celu umożliwienia wentylacji. Tracheostomia to otwór w tchawicy powstały jako skutek zabiegu. Przez tracheostomię wprowadza się do tchawicy rurkę trachoestomijną, która zapewnia swobodne oddychanie z pominięciem górnych dróg oddechowych. Jeśli to możliwe, tracheostomia jest wykonywana w trybie planowym, z wcześniejszym badaniem laryngologicznym i oceną stanu dróg oddechowych. Często zdarza się jednak, że tracheotomia jest zabiegiem ratującym życie i przeprowadzana jest w trybie pilnym.

Trachoestomię można wykonać metodą klasyczną lub przezskórną. Operacje przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym - najczęściej - lub miejscowym. U dorosłych cięcie skóry jest podłużne lub pionowe, u dzieci podłużne. Przecinanie tkanek przeprowadza się na środku szyi. U dzieci nie wykonuje się otworu w przedniej ścianie tchawicy, tylko pojedyncze pionowe nacięcie.

Do najczęstszych wskazań do wykonania tracheostomii należą: mechaniczna niedrożność dróg oddechowych (m.in. guzy zamykające światło dróg oddechowych, np. rak krtani, urazy krtani i tchawicy, wady wrodzone krtani i tchawicy, ciała obce zamykające górne drogi oddechowe, obustronne porażenie fałdów głosowych), zaburzenia drożności dróg oddechowych z powodu zalegającej wydzieliny, brak możliwości wykonania intubacji lub przedłużająca się intubacja.

Powikłania mogące wystąpić w trakcie tracheotomii to krwawienie, nieprawidłowe umiejscowienie rurki, uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego, uszkodzenie chrząstki pierścieniowatej, wytworzenie przetoki tchawiczo-przełykowej, odma opłucnowa, aspiracja treści żołądkowej.

Do powikłań pooperacyjnych należą niedrożność rurki tracheostomijnej spowodowana jej wysunięciem z tchawicy, duszność związana z zatkaniem światła rurki przez zalegającą wydzielinę, skrzepy krwi, zwężenie krtani i tchawicy, zakażenie rany, odleżyny, przetoka tchawiczo-przełykowa, przetoka skórno-tchawicza i zaburzenia połykania.

Najczęstsze problemy i zagadnienia związane z rurką tracheostomijną

Budowa rurki tracheostomijnej

Rurki tracheotomijne mają wygięty kształt i zazwyczaj są zakończone płytką-kołnierzem z otworami po bokach, które umożliwiają bezpieczne umocowanie rurki. Odpowiednie przymocowanie rurki zabezpiecza przed jej wysunięciem się z tchawicy.

Toaleta rurki tracheostomijnej

Odpowiednia toaleta rurki tracheotomijnej jest niezwykle istotna, ponieważ zapobiega takim problemom, jak niedrożność rurki czy odleżyny w tchawicy.

Bardzo ważne jest nawilżanie powietrza, aby unikać wysychania błon śluzowych.

Kolejny element właściwej pielęgnacji to odsysanie w warunkach jałowych wydzieliny zalegającej w drzewie oskrzelowym. Często jest to procedura nieprzyjemna dla chorego. Częstość odsysania ustala się w zależności od wskazań, indywidualnie dla pacjenta.

Konieczna jest należyta higiena skóry wokół otworu oraz częsta zmiana opatrunków pod rurką tak, aby były one czyste i suche. Materiał opatrunkowy nie może się „strzępić”, aby do tracheostomii nie przedostawały się jego fragmenty. Skórę wokół otworu należy przemywać gazikami zwilżonymi wodą lub fizjologicznym roztworem NaCl. Nie stosuje się maści, kremów, pudrów.

Ważnym aspektem pielęgnacyjnym jest wymiana rurki. Wymiany rurki należy dokonywać ściśle według zaleceń lekarza.

Duszność związana z niedrożnością rurki tracheostomijnej

Rurka tracheostomijna jest dość szeroka, więc ryzyko jej zatkania się jest niewielkie. Jednakże wystąpienie takiego powikłania jest możliwe. Najczęściej do niedrożności rurki dochodzi w wyniku nieprawidłowej pielęgnacji. Materiał zatykający rurkę to zazwyczaj wydzielina z układu oddechowego, ale także krew czy treść pokarmowa. Pacjent z dusznością w wyniku niedrożności rurki powinien bezzwłocznie trafić na SOR, w celu podania tlenu i wymiany rurki. W razie problemów z oddychaniem, jeśli chory potrafi wymienić sobie rurkę tracheostomijną samodzielnie, powinien to jak najszybciej zrobić. Gdy rodzice dziecka z tracheostomią są przeszkoleni w wymianie rurki i odsysaniu wydzieliny, powinni w razie utrudnionej wentylacji wymienić dziecku rurkę. Najczęściej wystarczy oczyścić rurkę wewnętrzną, czasami jednak konieczna jest również wymiana rurki zewnętrznej.

Odleżyny

W celu zapobiegania powstawaniu odleżyn w tchawicy, stosuje się rurki tracheotomijne o odpowiednich rozmiarach i profilu wygięcia, kontroluje się mankiet uszczelniający oraz ciśnienie w nim panujące. Należy przestrzegać wyznaczonych przez lekarza terminów kontroli i wymiany rurki.

Usuwanie rurki tracheostomijnej

Usuwanie rurki tracheostomijnej odbywa się na sali opatrunkowej. Przed wyciągnięciem rurki chory powinien dobrze znieść jej zatkanie trwające co najmniej 24 godziny - zakładane są w tym celu tzw. rurki z okienkiem. Pacjent po usunięciu rurki tracheostomijnej musi pozostać pod kontrolą przez dobę. Jeśli przyczyny powodujące upośledzenie drożności dróg oddechowych utrzymują się, rurki się nie wyciąga. Do innych czynników mogących wpływać na opóźnienie w planowym usunięciu rurki należą m.in. obrzęk błony śluzowej ściany tchawicy, tworzenie ziarniny wokół tracheostomii, rozmiękanie chrząstek tchawicy.

22.03.2017
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta