Co to jest nadmiar zasad?
Nadmiar zasad (inaczej BE) to różnica pomiędzy należnym a aktualnym stężeniem zasad będących tzw. buforami we krwi. Parametr BE wchodzi w skład grupy badań określanych jako gazometria. Najistotniejszym anionem wpływającym na wartość BE jest wodorowęglan HCO3-. Wraz z pozostałymi parametrami gazometrii nadmiar zasad pozwala wnioskować o przyczynie zmian równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie.
Jakie są wskazania do badania nadmiaru zasad?
Badania nadmiaru zasad nigdy się nie wykonuje samodzielnie, wchodzi w skład panelu badań gazometrycznych obok pomiaru pH, ciśnienia parcjalnego tlenu i dwutlenku węgla, stężenia anionów wodorowęglanowych czy wysycenia hemoglobiny tlenem.
Wskazania do wykonania gazometrii, w tym badania nadmiaru zasad:
- zaburzenia oddechowe – płytki, szybki oddech, trudność ze złapaniem oddechu
- podejrzenie zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej związane z:
- chorobami płuc
- chorobami nerek
- zaburzeniami metabolicznymi (cukrzyca)
- ciężką biegunką, przedłużającymi się wymiotami
- urazami głowy i szyi, klatki piersiowej - monitorowanie skuteczności tlenoterapii.
Jak przebiega badanie?
Do badania gazometrycznego, w tym badania nadmiaru zasad, zwykle wykorzystuje się krew tętniczą. Najczęściej pobierana jest z tętnicy promieniowej ręki, w okolicach nadgarstka, ewentualnie z tętnicy udowej lub ramieniowej. Po pobraniu krwi należy uciskać miejsce nakłucia co najmniej przez kilka minut. W związku z wyższym ciśnieniem krwi w tętnicach niż w żyłach, czas potrzebny do wykrzepiania jest odpowiednio dłuższy.
U noworodków, niemowląt i dzieci gazometrię wykonuje się z próbki tzw. krwi włośniczkowej pobranej z palca lub pięty.
Jak przygotować się do badania?
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania.
Jakie są przeciwwskazania do badania nadmiaru zasad?
Nie ma przeciwwskazań do badania nadmiaru zasad.
Interpretacja wyników badania nadmiaru zasad
Norma parametru BE: od -2,3 mEq/l do +2,3 mEq/l
Wartość powyżej 2,3 mEq/l informuje o nadmiarze zasad lub niedoborze kwasów, natomiast wartość poniżej -2,3 mEq/l o niedoborze zasad lub nadmiarze kwasów.
Przyczyny podwyższonej wartości nadmiaru zasad:
- kompensacja kwasicy oddechowej
- znaczna utrata kwasów, głównie kwasu solnego w wyniku intensywnych wymiotów
- nadprodukcja wodorowęglanów w nerkach, np. w chorobie Cushinga
- odwodnienie.
Przyczyny wystąpienia niedoboru zasad (wartość BE poniżej normy):
- kompensacja zasadowicy oddechowej
- kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy
- kwasica mleczanowa
- przewlekła niewydolność nerek
- biegunka
- zatrucie metanolem, glikolem etylenowym, aspiryną.