Pytanie nadesłane do redakcji
Witam. Badanie histopatologiczne, biopsja płuca - wykonano w Kanadzie, wynik - gruczolakorak i następujące oznaczenia, których nie rozumiem: "TTF-1 pozytywny, CK 7 pozytywny, P63 negatywny, CK20 negatywny, Calretinin negatywny". Bardzo proszę o wyjaśnienie tych oznaczeń.
Odpowiedziała
lek. med. Iwona Witkiewicz
specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego
W diagnostyce raka płuca dążymy do ustalenia jego typu histologicznego. Najmniej dokładny, a jednak już na tym etapie sugerujący rodzaj leczenia podział, to podział na raka drobnokomórkowego (SCLC), w leczeniu którego stosujemy głównie chemioterapię i raka niedrobnokomórkowego (NSCLC), gdzie zawsze w pierwszej kolejności należy rozważyć możliwość leczenia operacyjnego.
Rak niedrobnokomórkowy (NSCLC) dzieli się na:
- raka gruczołowego (gruczolakoraka)
- raka płaskonabłonkowego
- raka wielkokomórkowego
- raka mięsakowatego
- rakowiaka
- guzy z gruczołów ślinowych.
Wszystkie te nowotwory mają również swoje podtypy, a dokładne i precyzyjne określenie rodzaju guza z podtypem i stopniem dojrzałości pozwala onkologowi oszacować rokowania i ustalić plan leczenia. W odniesieniu do raków bardziej zaawansowanych i nieoperacyjnych dokładne, precyzyjne rozpoznanie histopatologiczne pozwala na dobór leczenia chemicznego najbardziej właściwego dla danego guza i jego ewentualnych mutacji. Tą metodą dążymy powoli do dobierania chemioterapii w sposób podobny, jak dziś dobiera się antybiotykoterapię, czyli do dobrania cytostatyku stosownie do typu histopatologicznego i jego ewentualnych mutacji.
O ile badanie histopatologiczne (badanie wycinka tkanki) stosunkowo łatwo pozwala nam precyzyjnie określić typ histopatologiczny wraz z podtypami i mutacjami, o tyle badania cytologiczne (badanie komórki, czyli materiał pobrany w czasie punkcji, a ponadto aspiraty, popłuczyny) nie dają tak precyzyjnych rozpoznań i w tych przypadkach, aby doprecyzować to rozpoznanie stosuje się tzw. badania immunohistochemiczne.
Badania immunohistochemiczne polegają na wykrywaniu w tkankach (komórkach) substancji o charakterze antygenowym za pomocą znakowanych przeciwciał. Antygeny te są często specyficzne dla jednego typu komórek lub jednego typu nowotworu i badając panel takich reakcji cytolog/histopatolog jest w stanie z kilku komórek jednoznacznie określić rodzaj nowotworu, a w przypadku przerzutów także określić narząd, z którego przerzuty pochodzą.
I tak np. w raku płaskonabłonkowym dodatnie są reakcje z przeciwciałem zwanym cytokeratyną 5/6 (CK5/6), a ujemne z cytokeratyną 7 (CK7).
Gruczolakorak, dokładnie jak opisano w powyższym wyniku daje pozytywny wynik z CK7, a TTF1 (thyroid transcription factor-1) jest wysoce specyficzny dla gruczolaka pierwotnego z płuc i wyklucza jego przerzutowy charakter. Kalretynina jest specyficzna dla międzybłoniaka opłucnej, w którym to nowotworze ta reakcja jest w 100% dodatnia.
Czyli, podsumowując, cytolog określił typ nowotworu (gruczolakorak) i wypisał reakcje immunohistochemiczne, które uzasadniają to rozpoznanie.
Piśmiennictwo:
Antczak A. (red.): Pulmonologia. Medical Tribune Polska 2010.Olszewski W.: Diagnostyka cytologiczna raka płuca. Pol. J. Pthol. 2010; 1 (SUPLEMENT 1): S34-S43.
Reis-Filho J.S., Carrilho C., Valenti C., Leitao D., Ribeiro C.A., Ribeiro S.G., Schmitt F.C.: Is TTF1 a good immunohistochemical marker to distinguish primary from metastatic lung adenocarcinomas? Pathol. Res. Pract. 2000; 196: 835-840.
Dinu M., Ciurea R.N., Stefan M., Georgescu A.C.: The role of immunohistochemistry in the diagnosis of neoplastic pleural effusions. Rom. J. Morphol. Embryol. 2012; 53 Suppl): 817-820.