×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kalendarz szczepień

dr n. med. Jacek Mrukowicz*,
* Redaktor Naczelny czasopism "Medycyna Praktyczna - Pediatria" oraz "Medycyna Praktyczna - Szczepienia"

W Polsce szczepienia ochronne są realizowane zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO, tzw. kalendarz szczepień), który jest co roku aktualizowany. Aktualną wersję ogłasza w komunikacie Główny Inspektor Sanitarny

Dokument ten porządkuje kwestie wieku i zakresu wykonywanych szczepień ochronnych (p. tab. poniżej) i uwzględnia:

  • szczepienia bezpłatne (tzw. obowiązkowe) realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego bez dodatkowych opłat
  • szczepienia odpłatne (tzw. zalecane) – wskazane w celu rozszerzenia zakresu ochrony dziecka lub zmniejszenia liczby zastrzyków, ale nierefundowane lub objęte częściową refundacją w wybranych grupach. Rodzice muszą zakupić szczepionkę we własnym zakresie w punkcie szczepień lub w aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza.

Zarówno szczepienia bezpłatne (obowiązkowe), jak i odpłatne (zalecane) są bezpieczne i skutecznie chronią przed zachorowaniem. O ich umieszczeniu w jednej z tych dwóch grup decydują takie czynniki, jak częstość występowania choroby, jej ciężkość, konsekwencje zachorowania oraz powikłania, a także – co bardzo ważne – koszt programu powszechnego szczepienia dzieci i możliwości budżetu państwa (względy ekonomiczne). Niektóre szczepienia odpłatne w Polsce, w innych krajach (zarówno należących do Unii Europejskiej, jak i na innych kontynentach) są finansowane przez państwo lub ubezpieczycieli zdrowotnych.

W miarę możliwości finansowych systemu ochrony zdrowia, do obowiązującego w Polsce programu szczepień są wprowadzane zmiany polegające na stopniowym przesuwaniu szczepień z grupy odpłatnych do nieodpłatnych.

Szczepienia obowiązkowe w 1. roku życia

Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2023 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 29 września 2023 r.)
WiekGruźlica
(BCG)
WZW
typu B
(WZW-B)
Błonica, tężec,
krztusiec
(DTP)
Pałeczka
hemofilna
typu b
(Hib)
Pneumokoki
(PCV)
Polio
(IPV)
Rotawirusy
(RV)
24h WZW-B      
<72hBCGa       
2. mż. WZW-BDTPHibPCV RV
4. mż.  DTPHibPCVIPVRV
5.–6. mż.  DTPHib(PCV)bIPVRV
7. mż. WZW-B     
a przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego
b dotyczy dzieci z grup ryzyka (osób przed leczeniem immunosupresyjnym lub po nim, lub biologicznym, przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego)

Szczepienia zalecane w 1. roku życia

W 1. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:

  • Szczepienie przeciwko meningokokom (od 2. mż.)
  • Szczepienie przeciwko grypie (od 6. mż.) – w Polsce są dostępne bezpłatne szczepionki przeciwko grypie dla dzieci i młodzieży – szczepionka Influvac Tetra i Vaxigrip Tetra od ukończenia 6. miesiąca życia do 18 lat oraz szczepionka Fluenz Tetra od ukończenia 2 lat do 18 lat.

Szczepienia obowiązkowe w 2. roku życia

Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).

Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2023 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 29 września 2023 r.)
WiekBłonica, tężec,
krztusiec
(DTP)
Pałeczka
hemofilna
typu b
(Hib)
Pneumokoki
(PCV)
Polio
(IPV)
Odra, świnka,
różyczka
(MMR)
Ospa
wietrzna
(VZV)
13.–15. mż.  PCV MMRVZVa
16.–18. mż.DTPHib IPV VZVa
a Szczepienie obowiązkowe (bezpłatne dla dzieci do ukończenia 12. roku życia z następujących grup ryzyka:
  1. dzieci, które nie chorowały na ospę wietrzną:
    • z upośledzeniem odporności obciążonych dużym ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby,
    • przed planowanym leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią
  2. dzieci, które nie chorowały na ospę wietrzną, z otoczenia osób określonych w punkcie 1.
  3. dzieci, które nie chorowały na ospę wietrzną inne niż wymienione w punkcie 1. lub 2. przebywające lub zakwalifikowane do pobytu w:
    • zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych
    • zakładach opiekuńczo-leczniczych
    • rodzinnych domach dziecka
    • domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży
    • domach pomocy społecznej
    • placówkach opiekuńczo-wychowawczych
    • regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych
    • interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych
    • żłobkach lub klubach dziecięcych.

Szczepienia zalecane w 2. roku życia

W 2. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:

Szczepienia obowiązkowe w okresie szkolnym

Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).

Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2023 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 29 września 2023 r.)
WiekBłonica, tężec,
krztusiec
(DTP)
Polio
(IPV)
Odra, świnka,
różyczka
(MMR)
6. rż.DTPaIPVMMR
10. rż.   
14. rż.dTpa  
19. rż.Td  

Szczepienia zalecane w okresie szkolnym

W okresie szkolnym można rozpocząć następujące szczepienia:

  • Szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) – od ukończenia 9. rż., optymalnie szczepienie powinno być zrealizowane przed inicjacją seksualną. W Polsce od 1 czerwca 2023 roku rozpoczęto program powszechnych, bezpłatnych szczepień nastolatków przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV). Szczepienie jest finansowane ze środków publicznych, co oznacza, że rodzic nie płaci za szczepionkę i kwalifikację do szczepienia, ale jednocześnie jest dobrowolne (nieobowiązkowe).

Do szczepienia w ramach programu uprawnione są dzieci, które spełniają oba poniższe kryteria:

  • dziewczęta i chłopcy w wieku 12 i 13 lat (w 2023 r. program obejmuje dzieci urodzone w 2010 i 2011 r.), czyli młodzież urodzona po 31 grudnia 2009 roku i do dnia 14. urodzin
  • posiadają prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Dodatkowo zgodnie z Narodowym Programem Szczepień przeciwko COVID-19 u dzieci w wieku od 5 lat zalecane jest szczepienie przeciwko COVID-19. Szczepienie to jest bezpłatne.

Szczepienie przeciwko pneumokokom

Obowiązkowym, bezpłatnym szczepieniem przeciwko pneumokokom objęto wszystkie dzieci do ukończenia 19. roku życia z grup ryzyka, które dotychczas nie były szczepione przeciwko temu zakażeniu:

  • po urazie lub z wadą ośrodkowego układu nerwowego przebiegającą z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego
  • przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego
  • przed leczeniem lub po leczeniu immunosupresyjnym lub biologicznym
  • z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności, chore na nowotwory, z małopłytkowością idiopatyczną, sferocytozą wrodzoną
  • z wrodzonymi wadami serca i przewlekłymi chorobami serca
  • z przewlekłą niewydolnością nerek lub zespołem nerczycowym
  • z chorobami metabolicznymi, w tym cukrzycą
  • z przewlekłymi chorobami płuc, w tym astmą.

Dla dzieci bez czynników ryzyka szczepienie przeciwko pneumokokom jest obowiązkowe do ukończenia 5. roku życia.

Przestrzegaj zalecanych w programie szczepień terminów wizyt u lekarza. Jeśli Twoje dziecko opuściło jakąś dawkę szczepienia, nie musisz zaczynać całego cyklu od początku. Skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem, a on doradzi, jak nadrobić zaległości, aby jak najszybciej uzyskać optymalną ochronę.

Dowiedz się więcej o szczepieniach obowiązkowych



26.10.2023
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
  • Choroba Kawasakiego u dzieci
  • Wszawica u dzieci
  • Kamica przewodów żółciowych u dzieci
  • Choroby pasożytnicze układu oddechowego
  • Małe dziecko u dentysty
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Alergia pokarmowa u dzieci
  • Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży
  • Badanie ostrości wzroku u dzieci
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta