Kalendarz szczepień

W Polsce szczepienia ochronne są realizowane zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO, tzw. kalendarz szczepień), który jest co roku aktualizowany. Aktualną wersję ogłasza w komunikacie Główny Inspektor Sanitarny.

Dokument ten porządkuje kwestie wieku i zakresu wykonywanych szczepień ochronnych (p. tab. poniżej) i uwzględnia:

szczepienia bezpłatne (tzw. obowiązkowe) realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego bez dodatkowych opłat
szczepienia odpłatne (tzw. zalecane) - wskazane w celu rozszerzenia zakresu ochrony dziecka lub zmniejszenia liczby zastrzyków, ale nierefundowane z budżetu państwa. Rodzice muszą zakupić szczepionkę we własnym zakresie w punkcie szczepień lub w aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza.

Zarówno szczepienia bezpłatne (obowiązkowe), jak i odpłatne (zalecane) są bezpieczne i skutecznie chronią przed zachorowaniem. O ich umieszczeniu w jednej z tych dwóch grup decydują takie czynniki, jak częstość występowania choroby, jej ciężkość, konsekwencje zachorowania oraz powikłania, a także - co bardzo ważne - koszt programu powszechnego szczepienia dzieci i możliwości budżetu państwa (względy ekonomiczne). Niektóre szczepienia odpłatne w Polsce, w innych krajach (zarówno należących do Unii Europejskiej, jak i na innych kontynentach) są finansowane przez państwo lub ubezpieczycieli zdrowotnych.

W miarę możliwości finansowych systemu ochrony zdrowia, do obowiązującego w Polsce programu szczepień są wprowadzane zmiany polegające na stopniowym przesuwaniu szczepień z grupy odpłatnych do nieodpłatnych.

Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.)
Wiek	Gruźlica (TBC)	WZW typu B (WZW-B)	Błonica, tężec, krztusiec (DTP)	Pałeczka hemofilna typu b (Hib)	Pneumokoki (PCV)	Polio (IPV)	Odra, świnka, różyczka (MMR)	Meningokoki (Men)	Ospa wietrzna (Var)
24h		WZW-B
<72h	TBC^a
2. mż.		WZW-B	DTP	Hib	PCV			Men
3.–4. mż.			DTP	Hib	PCV	IPV		Men
5.–6. mż.			DTP	Hib	(PCV)^b	IPV		Men
7. mż.		WZW-B						Men
^a przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego ^b dotyczy dzieci z grup ryzyka

Szczepienia zalecane w 1. roku życia

W 1. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:

Szczepienie przeciwko rotawirusom (od 6. do 24. tyg.; pierwsza dawka optymalnie przed ukończeniem 12. tyg. życia dziecka)
Szczepienie przeciwko pneumokokom (od 2. mż.) - dotyczy dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2017 roku
Szczepienie przeciwko meningokokom (od 2. mż.)
Szczepienie przeciwko grypie (od 6. mż.)

Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).

Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.)
Wiek	Gruźlica (TBC)	WZW typu B (WZW-B)	Błonica, tężec, krztusiec (DTP)	Pałeczka hemofilna typu b (Hib)	Pneumokoki (PCV)	Polio (IPV)	Odra, świnka, różyczka (MMR)	Meningokoki (Men)	Ospa wietrzna (Var)
13.–15. mż.					PCV		MMR	Men	Var^a
16.–18. mż.			DTP	Hib		IPV		Men	Var^a
^a dotyczy dzieci do ukończenia 3. rż. uczęszczających do żłobka lub innej instytucji opiekuńczej (np. kluby i klubiki małego dziecka itp.); nie dotyczy przedszkoli

Szczepienia zalecane w 2. roku życia

W 2. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:

Szczepienie przeciwko WZW typu A (od 12. mż.)
Szczepienie przeciwko ospie wietrznej (od 9. mż.; najlepiej między 12. a 18. mż.) - dotyczy dzieci nieszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych (tzn. tych, które nie uczęszczają do żłobków i podobnych instytucji opiekuńczych)
Szczepienie przeciwko zapaleniu mózgu przenoszonemu przez kleszcze

Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).

Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.)
Wiek	Gruźlica (TBC)	WZW typu B (WZW-B)	Błonica, tężec, krztusiec (DTP)	Pałeczka hemofilna typu b (Hib)	Pneumokoki (PCV)	Polio (IPV)	Odra, świnka, różyczka (MMR)	Meningokoki (Men)	Ospa wietrzna (Var)
6. rż.			DTPa			IPV	MMR^a	Men
10. rż.								Men
14. rż.			dTpa					Men
19. rż.			Td					Men
^a szczepienie przesunięto z 10. rż. na 6. rż., przy czym dzieci, które w roku 2019 mają 6, 7, 8 i 9 lat (roczniki 2010-2013), zostaną zaszczepione jak dotychczas, w 10. roku życia

Szczepienia zalecane w okresie szkolnym

W okresie szkolnym można rozpocząć następujące szczepienia:

Szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) - od 10. rż. (optymalnie w 11.-13. rż.)

Przestrzegaj zalecanych w programie szczepień terminów wizyt u lekarza. Jeśli Twoje dziecko opuściło jakąś dawkę szczepienia, nie musisz zaczynać całego cyklu od początku. Skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem, a on doradzi, jak nadrobić zaległości, aby jak najszybciej uzyskać optymalną ochronę.

Dowiedz się więcej o szczepieniach obowiązkowych

Szczepienie przeciwko gruźlicy

Szczepienie przeciwko WZW typu B

Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Szczepienia przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)

Szczepienie przeciwko pneumokokom

Szczepienie przeciwko polio

Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej