W Polsce szczepienia ochronne są realizowane zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO, tzw. kalendarz szczepień), który jest co roku aktualizowany. Aktualną wersję ogłasza w komunikacie Główny Inspektor Sanitarny.
Dokument ten porządkuje kwestie wieku i zakresu wykonywanych szczepień ochronnych (p. tab. poniżej) i uwzględnia:
- szczepienia bezpłatne (tzw. obowiązkowe) realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego bez dodatkowych opłat
- szczepienia odpłatne (tzw. zalecane) - wskazane w celu rozszerzenia zakresu ochrony dziecka lub zmniejszenia liczby zastrzyków, ale nierefundowane z budżetu państwa. Rodzice muszą zakupić szczepionkę we własnym zakresie w punkcie szczepień lub w aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza.
Zarówno szczepienia bezpłatne (obowiązkowe), jak i odpłatne (zalecane) są bezpieczne i skutecznie chronią przed zachorowaniem. O ich umieszczeniu w jednej z tych dwóch grup decydują takie czynniki, jak częstość występowania choroby, jej ciężkość, konsekwencje zachorowania oraz powikłania, a także - co bardzo ważne - koszt programu powszechnego szczepienia dzieci i możliwości budżetu państwa (względy ekonomiczne). Niektóre szczepienia odpłatne w Polsce, w innych krajach (zarówno należących do Unii Europejskiej, jak i na innych kontynentach) są finansowane przez państwo lub ubezpieczycieli zdrowotnych.
W miarę możliwości finansowych systemu ochrony zdrowia, do obowiązującego w Polsce programu szczepień są wprowadzane zmiany polegające na stopniowym przesuwaniu szczepień z grupy odpłatnych do nieodpłatnych.
Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.) | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wiek | Gruźlica (TBC) | WZW typu B (WZW-B) | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Pałeczka hemofilna typu b (Hib) | Pneumokoki (PCV) | Polio (IPV) | Odra, świnka, różyczka (MMR) | Meningokoki (Men) | Ospa wietrzna (Var) |
|
24h | WZW-B | <72h | TBCa | |||||||
2. mż. | WZW-B | DTP | Hib | PCV | Men | |||||
3.–4. mż. | DTP | Hib | PCV | IPV | Men | |||||
5.–6. mż. | DTP | Hib | (PCV)b | IPV | Men | |||||
7. mż. | WZW-B | Men | ||||||||
a przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego
b dotyczy dzieci z grup ryzyka |
Szczepienia zalecane w 1. roku życia
W 1. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko rotawirusom (od 6. do 24. tyg.; pierwsza dawka optymalnie przed ukończeniem 12. tyg. życia dziecka)
- Szczepienie przeciwko pneumokokom (od 2. mż.) - dotyczy dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2017 roku
- Szczepienie przeciwko meningokokom (od 2. mż.)
- Szczepienie przeciwko grypie (od 6. mż.)
Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).
Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wiek | Gruźlica (TBC) | WZW typu B (WZW-B) | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Pałeczka hemofilna typu b (Hib) | Pneumokoki (PCV) | Polio (IPV) | Odra, świnka, różyczka (MMR) | Meningokoki (Men) | Ospa wietrzna (Var) |
13.–15. mż. | PCV | MMR | Men | Vara | |||||
16.–18. mż. | DTP | Hib | IPV | Men | Vara | ||||
a dotyczy dzieci do ukończenia 3. rż. uczęszczających do żłobka lub innej instytucji opiekuńczej (np. kluby i klubiki małego dziecka itp.); nie dotyczy przedszkoli |
Szczepienia zalecane w 2. roku życia
W 2. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko WZW typu A (od 12. mż.)
- Szczepienie przeciwko ospie wietrznej (od 9. mż.; najlepiej między 12. a 18. mż.) - dotyczy dzieci nieszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych (tzn. tych, które nie uczęszczają do żłobków i podobnych instytucji opiekuńczych)
- Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).
Tabela. Obowiązujący program szczepień ochronnych na 2019 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r.) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wiek | Gruźlica (TBC) | WZW typu B (WZW-B) | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Pałeczka hemofilna typu b (Hib) | Pneumokoki (PCV) | Polio (IPV) | Odra, świnka, różyczka (MMR) | Meningokoki (Men) | Ospa wietrzna (Var) |
6. rż. | DTPa | IPV | MMRa | Men | |||||
10. rż. | Men | ||||||||
14. rż. | dTpa | Men | |||||||
19. rż. | Td | Men | |||||||
a szczepienie przesunięto z 10. rż. na 6. rż., przy czym dzieci, które w roku 2019 mają 6, 7, 8 i 9 lat (roczniki 2010-2013), zostaną zaszczepione jak dotychczas, w 10. roku życia |
Szczepienia zalecane w okresie szkolnym
W okresie szkolnym można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) - od 10. rż. (optymalnie w 11.-13. rż.)
Przestrzegaj zalecanych w programie szczepień terminów wizyt u lekarza. Jeśli Twoje dziecko opuściło jakąś dawkę szczepienia, nie musisz zaczynać całego cyklu od początku. Skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem, a on doradzi, jak nadrobić zaległości, aby jak najszybciej uzyskać optymalną ochronę.
Dowiedz się więcej o szczepieniach obowiązkowych
Kalendarz szczepień w pytaniach i odpowiedziach
Nieprzekraczalny termin szczepienia przeciwko gruźlicy »Zaburzony schemat szczepień »
Ile czasu powinno upłynąć pomiędzy szczepieniami? »
Szczepienia przeciwko gruźlicy w Polsce »
Szczepienia obowiązkowe – jaki schemat dla alergika? »
Dwa szczepienia w trakcie jednej wizyty »
Szczepienia zalecane u dzieci w 1. roku życia - statystyki »
Ospa wietrzna – ile dawek szczepienia? »
Jakie szczepienia wybrać - płatne czy refundowane? »
Szczepienie po ciężkiej chorobie - jak długo należy odczekać? »
Obowiązek szczepień ochronnych w Polsce »
Czy druga dawka szczepionki przeciwko ospie wietrznej jest konieczna? »
Do jakiego wieku mogę zaszczepić dziecko przeciwko pneumokokom? »
„Nadprogramowa” dawka szczepionki przeciwko pneumokokom »
Jaki odstęp między szczepieniami jest bezpieczny? »
Jak szczepić niemowlę z zespołem Downa? »
Kiedy zaszczepić dziecko przeciwko pneumokokom? »
Liczba szczepień podczas jednej wizyty »
Ile czasu powinno upłynąć pomiędzy szczepieniami? »