W Polsce szczepienia ochronne są realizowane zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO, tzw. kalendarz szczepień), który jest co roku aktualizowany. Aktualną wersję ogłasza w komunikacie Główny Inspektor Sanitarny
Dokument ten porządkuje kwestie wieku i zakresu wykonywanych szczepień ochronnych (p. tab. poniżej) i uwzględnia:
- szczepienia bezpłatne (tzw. obowiązkowe) realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego bez dodatkowych opłat
- szczepienia odpłatne (tzw. zalecane) – wskazane w celu rozszerzenia zakresu ochrony dziecka lub zmniejszenia liczby zastrzyków, ale nierefundowane lub objęte częściową refundacją w wybranych grupach. Rodzice muszą zakupić szczepionkę we własnym zakresie w punkcie szczepień lub w aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza.
Zarówno szczepienia bezpłatne (obowiązkowe), jak i odpłatne (zalecane) są bezpieczne i skutecznie chronią przed zachorowaniem. O ich umieszczeniu w jednej z tych dwóch grup decydują takie czynniki, jak częstość występowania choroby, jej ciężkość, konsekwencje zachorowania oraz powikłania, a także – co bardzo ważne – koszt programu powszechnego szczepienia dzieci i możliwości budżetu państwa (względy ekonomiczne). Niektóre szczepienia odpłatne w Polsce, w innych krajach (zarówno należących do Unii Europejskiej, jak i na innych kontynentach) są finansowane przez państwo lub ubezpieczycieli zdrowotnych.
W miarę możliwości finansowych systemu ochrony zdrowia, do obowiązującego w Polsce programu szczepień są wprowadzane zmiany polegające na stopniowym przesuwaniu szczepień z grupy odpłatnych do nieodpłatnych.
Szczepienia obowiązkowe w 1. roku życia
| Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2022 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r.) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Wiek | Gruźlica (BCG) | WZW typu B (WZW-B) | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Pałeczka hemofilna typu b (Hib) | Pneumokoki (PCV) | Polio (IPV) | Rotawirusy (RV) | |
| 24h | WZW-B | <72h | BCGa | |||||
| 2. mż. | WZW-B | DTP | Hib | PCV | RV | |||
| 3.–4. mż. | DTP | Hib | PCV | IPV | RV | |||
| 5.–6. mż. | DTP | Hib | (PCV)b | IPV | RV | |||
| 7. mż. | WZW-B | |||||||
| a przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego
b dotyczy dzieci z grup ryzyka |
||||||||
Szczepienia zalecane w 1. roku życia
W 1. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko meningokokom (od 2. mż.)
- Szczepienie przeciwko grypie (od 6. mż.) – od 1 listopada 2021 r. szczepionkę objęto 50% refundacją dla dzieci w wieku 2–17 lat
Szczepienia obowiązkowe w 2. roku życia
Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).
| Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2022 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r.) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Wiek | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Pałeczka hemofilna typu b (Hib) | Pneumokoki (PCV) | Polio (IPV) | Odra, świnka, różyczka (MMR) | Ospa wietrzna (VZV) |
| 13.–15. mż. | PCV | MMR | VZVa | |||
| 16.–18. mż. | DTP | Hib | IPV | VZVa | ||
a Szczepienie obowiązkowe (bezpłatne dla dzieci do ukończenia 12. roku życia z następujących grup ryzyka:
|
||||||
Szczepienia zalecane w 2. roku życia
W 2. roku życia dziecka można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko WZW typu A (od 12. mż.)
- Szczepienie przeciwko ospie wietrznej (od 9. mż.; najlepiej między 12. a 18. mż.) – dotyczy dzieci nieszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych (p. wyżej)
- Szczepienie przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu
Szczepienia obowiązkowe w okresie szkolnym
Szczegółowe informacje na temat przebiegu szczepień oraz liczby dawek znajdują się w poszczególnych artykułach (p. niżej).
| Tabela. Program obowiązkowych, bezpłatnych szczepień ochronnych na 2022 r. dla dzieci i młodzieży według wieku (na podstawie Załącznika do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r.) | |||
|---|---|---|---|
| Wiek | Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | Polio (IPV) | Odra, świnka, różyczka (MMR) |
| 6. rż. | DTPa | IPV | MMRa |
| 10. rż. | |||
| 14. rż. | dTpa | ||
| 19. rż. | Td | ||
| a szczepienie przesunięto z 10. rż. na 6. rż., dzieci urodzone w 2013 r. lub latach wcześniejszych, które nie otrzymały dotychczas drugiej dawki szczepionki powinny zostać zaszczepione w 10. rż. | |||
Szczepienia zalecane w okresie szkolnym
W okresie szkolnym można rozpocząć następujące szczepienia:
- Szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) – od ukończenia 9. rż., optymalnie szczepienie powinno być zrealizowane przed inicjacją seksualną, od 1. listopada 2021 2-walentna szczepionka przeciwko HPV (przeciwko dwóm genotypom wirusa, które najczęściej odpowiadają za raka szyjki macicy) jest objęta 50% refundacją , pozostałe rodzaje szczepionek przeciwko HPV, tj. 4-walentna (przeciwko czterem genotypom wirusa) oraz 9-walentna (przeciwko dziewięciu genotypom wirusa) nie są refundowane.
Dodatkowo zgodnie z Narodowym Programem Szczepień przeciwko COVID-19 u dzieci w wieku od 5 lat zalecane jest szczepienie przeciwko COVID-19. Szczepienie to jest bezpłatne.
Przestrzegaj zalecanych w programie szczepień terminów wizyt u lekarza. Jeśli Twoje dziecko opuściło jakąś dawkę szczepienia, nie musisz zaczynać całego cyklu od początku. Skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem, a on doradzi, jak nadrobić zaległości, aby jak najszybciej uzyskać optymalną ochronę.
Dowiedz się więcej o szczepieniach obowiązkowych
Kalendarz szczepień w pytaniach i odpowiedziach
Nieprzekraczalny termin szczepienia przeciwko gruźlicy »Zaburzony schemat szczepień »
Ile czasu powinno upłynąć pomiędzy szczepieniami? »
Szczepienia przeciwko gruźlicy w Polsce »
Szczepienia obowiązkowe – jaki schemat dla alergika? »
Dwa szczepienia w trakcie jednej wizyty »
Szczepienia zalecane u dzieci w 1. roku życia - statystyki »
Ospa wietrzna – ile dawek szczepienia? »
Jakie szczepienia wybrać - płatne czy refundowane? »
Szczepienie po ciężkiej chorobie - jak długo należy odczekać? »
Obowiązek szczepień ochronnych w Polsce »
Czy druga dawka szczepionki przeciwko ospie wietrznej jest konieczna? »
Do jakiego wieku mogę zaszczepić dziecko przeciwko pneumokokom? »
„Nadprogramowa” dawka szczepionki przeciwko pneumokokom »
Jaki odstęp między szczepieniami jest bezpieczny? »
Jak szczepić niemowlę z zespołem Downa? »
Kiedy zaszczepić dziecko przeciwko pneumokokom? »
Liczba szczepień podczas jednej wizyty »
Ile czasu powinno upłynąć pomiędzy szczepieniami? »
