×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Jak prawidłowo stosować wyroby uciskowe?

Dr med. Marzena Frołow
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Materiały uciskowe stosowane w niewydolności żylnej i zakrzepicy

Dobór podkolanówek i pończoch uciskowych

Pończochy uciskowe są prostym, bezpiecznym i nieinwazyjnym sposobem postępowania w przewlekłej niewydolności żylnej, pomocniczo w zakrzepicy żylnej (zarówno w początkowym okresie choroby, jak i w zapobieganiu rozwojowi zespołu pozakrzepowego w przyszłości).

Należy pamiętać, że pończocha nie wyeliminuje żylaków, a jedynie pomaga złagodzić objawy i zapobiega rozwojowi powikłań. Warunkiem skuteczności jest jej systematyczne stosowanie i prawidłowe zakładanie.

Zapobieganie i leczenie


Ryc. 1. Podkolanówka z dozowanym uciskiem. Ucisk zwiększa się ku dołowi, największy jest na poziomie kostki

W zależności od siły wywieranego ucisku, materiały uciskowe dzielą się na profilaktyczne i lecznicze. Mają one za zadanie wspomagać odpływ krwi żylnej z najniższych odcinków kończyn.

Wywierają one tzw. dozowany ucisk, precyzyjnie obliczony – największy wokół kostki, zmniejsza się stopniowo ku górze. Siłę ucisku na poziomie kostki, w zależności od klasy ucisku (I-III), przedstawiono w tabeli. IV klasa ucisku używana jest bardzo rzadko i zwykle przygotowywana indywidualnie dla danego chorego.

klasa uciskusiła ucisku
I15—23mmHg
II23—34mmHg
III35—45mmHg

W wariancie profilaktycznym podkolanówki, pończochy lub rajstopy stosuje się u osób narażonych na rozwój niewydolności żylnej, np. w związku z wykonywaną pracą lub ze skłonnościami dziedzicznymi do rozwoju żylaków. Wskazane są również w czasie długotrwałych podróży samolotem czy samochodem, gdyż zmniejszają ryzyko powstania zakrzepicy oraz obrzęk i uczucie ciężkości nóg.

Materiały lecznicze dobiera się po konsultacji lekarskiej, w trakcie której lekarz określa zalecany stopień ucisku, sprawdza obecność ewentualnych przeciwwskazań do noszenie pończoch uciskowych oraz ustala wysokość (pończochy, podkolanówki).

Podkolanówki i pończochy lecznicze powinny być następnie dobierane w aptece lub sklepie medycznym dysponującym wykwalifikowanym personelem. W tym celu chory powinien się tam udać osobiście, w miarę możliwości, z nieobrzękniętą nogą (najlepiej rano), aby dokonać dokładnego pomiaru obwodu kończyny.

Niekiedy pomiar można wykonać samodzielnie lub u obłożnie chorego może go wykonać osoba trzecia po uprzednim udzieleniu instruktażu przez fachowca.

Podkolanówki czy pończochy?

To częste pytanie zadawane przez pacjentów. Większość osób lepiej toleruje podkolanówki, dlatego też są one zdecydowanie częściej przepisywane. Konieczność zastosowania dłuższych materiałów – pończoch do połowy uda i pończoch na całą kończynę występuje najczęściej, gdy na wysokości kolana (czyli tuż nad górnym brzegiem podkolanówki) i na udzie występują duże żylaki, a także w przypadku dużego obrzęku kończyny obejmującego również udo.

Z palcami czy bez?

Jest to kwestia indywidualnej preferencji chorego. Osoby z koślawością paluchów, lub dużą potliwością stóp zwykle wolą wariant bez palców.

KROK 1
Wsuń dłoń do podkolanówki.
KROK 2
Przesuń dłoń do samego końca i uchwyć za koniec "palców".
KROK 3
Trzymając deliktanie, ale zdecydowanie, za koniec "palców", drugą ręką wywiń podkolanówkę tak, aby na dłoni powstała "kieszonka" (długości połowy dłoni).
KROK 4
Wsuń stopę w "kieszonkę".
KROK 5
Stopniowo, krótkimi odcinkami, nasuwaj "odwróconą" część podkolanówki na stopę i łydkę.
KROK 6
Po nasunięciu całej podkolanówki podciągnij ją, ale nie za wysoko, aby nie uciskała zgięcia kolana.
KROK 7
Rękami w rękawicach gumowych bardzo starannie wygładź wszystkie zmarszczki.
KROK 8
Jeśli górny brzeg jest za wysoko, lekko zsuń całą podkolanówkę w dół. Unikaj jakichkolwiek pomarszczeń!
KROK 9
Prawidłowo założona podkolanówka jest gładka i zawija się pod kolanem.

Przeciwwskazania do stosowania materiałów uciskowych

  • Miażdżyca zarostowa kończyn dolnych powodująca znaczne niedokrwienie kończyny. Tu zawsze decyzję o stosowaniu materiałów uciskowych podejmuje lekarz.
  • Obecność zmian skórnych: wyprysków, sączących ran lub owrzodzeń. W razie obecności wyprysku i czynnych, niewygojonych owrzodzeń na kończynie nie należy stosować pończoch ani podkolanówek. Do czasu wygojenia zmian należy je zastąpić odpowiednio zakładanymi bandażami elastycznymi.
  • Stosowanie materiałów uciskowych może również utrudniać lub wręcz uniemożliwiać obecność zniekształceń stawów i koślawość paluchów oraz bardzo nasilone zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego znacznie utrudniające choremu wkładanie tych materiałów, jednak nie jest to jednak przeciwwskazanie bezwzględne.

Zakładanie podkolanówek (pończoch)

Sposób wkładania przedstawiono na zdjęciach obok (z prawej strony oraz poniżej). Bardzo istotne jest, aby podkolanówki lub pończochy wkładać rano, przed wstaniem z łóżka. Wkładane później, gdy kończyna obrzęknie, nie tylko nie będą pełniły swojej roli, ale mogą wręcz stać się przyczyną dodatkowych dolegliwości.

Bardzo istotne jest również wygładzenie wszystkich zmarszczek (najlepiej rękawicami gumowymi) oraz nie podciąganie podkolanówki zbyt wysoko, na zgięcie stawu kolanowego – to jeden z najczęściej popełnianych przez chorych błędów.

Przed włożeniem pończoch dobrze jest posmarować skórę kosmetykami: kremami lub balsamami nawilżającymi, co zapobiega nadmiernemu wysuszaniu skóry.

Osoby, które mają trudność z włożeniem pończoch mogą się posiłkować specjalnym stelażem (zobacz zdjęcia poniżej).


Jak długo trzeba nosić pończochy lub podkolanówki?

Tak długo, jak długo trwa choroba, czyli często przez całe życie.

Pończochy i/lub podkolanówki należy zdejmować na noc. W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zalecić niezdejmowanie pończoch lub podkolanówek dłużej niż jeden dzień, ale są to sytuacje wyjątkowe, np. bezpośrednio po operacji żylaków, w zakrzepicy, po operacji chirurgicznej.

Trwałość materiałów uciskowych

Materiały uciskowe, aby skutecznie wywierały odpowiedni ucisk, muszą być co 3—6 miesięcy zmieniane na nowe. Przy zmianie należy dokonać ponownego pomiaru kończyny. Warto nabyć dwie pary i używać ich naprzemiennie, co ułatwia pranie. Należy przestrzegać zaleceń producenta dotyczących warunków prania pończoch (przeważnie ręcznie w temp. ok. 40 stopni), co przedłuży ich żywotność.

Zapamiętaj

  • Podkolanówki i pończochy warto nosić. Bez względu na to, co o tym myślisz, to NAPRAWDĘ DZIAŁA.
  • Wkładaj je rano i zdejmuj na noc.
  • Rozciągnięte podkolanówki nie przynoszą efektu – regularnie wymieniaj je na nowe.
  • Wkładaj podkolanówki bardzo starannie – nie podciągaj ich za wysoko i dokładnie wygładzaj wszystkie pofałdowania. Używaj do tego gumowych rękawic.
  • Pamiętaj o regularnym odpoczynku z uniesionymi kończynami i ćwiczeniach usprawniających odpływ krwi z nóg.
21.05.2015
Zobacz także
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta