Pytanie nadesłane do redakcji
Dwa tygodnie temu byłem szczepiony przeciw żółtej febrze, WZW-A i S. Typhi. Od tego czasu utrzymuje się suchy kaszel, czasami połączony z dusznościami (po zażyciu Berodualu przechodzą). Czy mogą to być powikłania po szczepieniu? Trochę zaczynam się tym martwić.
Odpowiedź
Z definicji prawnej (patrz Rozporządzenie Ministra Zdrowia) wszystkie objawy, jakie występują w ciągu 4 tygodni po szczepieniu traktujemy jako możliwe niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). Zgodnie z cytowanym Rozporządzeniem: „Jeśli nie podano inaczej i z wyjątkiem odczynów po szczepieniu BCG, za związane czasowo ze szczepieniem uznaje się zaburzenia stanu zdrowia, które wystąpiły w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki. Mogą one być wynikiem:
- indywidualnej reakcji organizmu człowieka szczepionego na podanie szczepionki;
- błędu wykonania szczepionki lub błędu podania szczepionki;
- zjawisk od szczepienia niezależnych, a tylko przypadkowo pojawiających się po szczepieniu”
Rzecz jasna następstwo czasowe nie dowodzi jeszcze związku przyczynowo-skutkowego. Post hoc, ergo propter hoc (z łac., po tym, więc wskutek tego) jest znanym od starożytności błędem logicznym.
Moim zdaniem jest nieprawdopodobne, by istniał związek przyczynowy między Pana suchym kaszlem a wspomnianym szczepieniem. Do najczęstszych niepożądanych odczynów poszczepiennych należą dolegliwości miejscowe: ból, obrzęk i tkliwość w miejscu szczepienia, ponadto łagodne objawy ogólne, jak stany podgorączkowe, drażliwość, uczucie rozbicia, osłabienie i bóle mięśni.
Poniżej przedstawiam możliwe działania niepożądane szczepionki przeciwko żółtej gorączce.
| Tabela. Działania niepożądane szczepionki przeciwko żółtej gorączce (na podstawie ChPL Stamaril) | ||
|---|---|---|
| Występujące bardzo często | ból, tkliwość w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, ból mięśni, osłabienie | |
| Występujące często | nudności, wysypka, ból stawów, rumień w miejscu wstrzyknięcia /zaczerwienienie, krwiak w miejscu wstrzyknięcia, stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia /opuchnięcie | |
| Występujące niezbyt często | Zawroty głowy, ból brzucha, świąd, grudka w miejscu wstrzyknięcia | |
| Ponadto mogą wystąpić | powiększenie węzłów chłonnych, objawy grypopodobne, parestezje, anafilaksja, obrzęk naczynioruchowy, choroba neurotropowa (wysoka gorączka z bólem głowy i występowaniem jednego objawu lub więcej objawów: dezorientacja, ospałość, zapalenie mózgu, encefalopatia, zapalenie opon mózgowych, drgawki, zespół Guillaina i Barrégo, ogniskowe deficyty neurologiczne), pokrzywka, choroba trzewna (gorączka, uczucie zmęczenia, ból mięśni, ból głowy, niedociśnienie z możliwością rozwinięcia się jednego lub więcej: kwasicy metabolicznej, rozpadu komórek mięśni i wątroby, limfopenia, małopłytkowość, niewydolność nerek, niewydolność oddechowa) | |
| Rzadko | nieżyt nosa, biegunka | |
Obecnie w Polsce dostępne są dla osób dorosłych trzy szczepionki chroniące przed zachorowaniem na WZW typu A – Havrix Adult, Avaxim 160U i Twinrix Adult (jest to szczepionka zarówno przeciwko WZW typu A, jak i WZW typu B). Nie wspomina Pan, jaka dokładnie szczepionka została podana, a jest to konieczne, żeby ustalić, jakie ewentualne zdarzenia niepożądane mogła spowodować.
W praktyce zdarzają się odczyny najczęstsze: bóle ręki w miejscu szczepienia, jednodniowe objawy ogólne jak stany podgorączkowe czy gorsze samopoczucie. Sam pamiętam, jak po drugiej dawce szczepionki przeciwko WZW A czułem się chory przez jeden dzień, a następnie wszystko przeszło. Kaszel z dusznością nie zostały bezpośrednio wymienione jako działania uboczne szczepionek ani w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia, ani w Charakterystykach Produktów Leczniczych zastosowanych szczepionek, ale w ChPL szczepionki Havrix Adult pojawia się zakażenie górnych dróg oddechowych jako możliwe zdarzenie niepożądane, a kaszel może być objawem tego typu infekcji, dlatego jeśli przyjął Pan tę szczepionkę, proszę zgłosić się do lekarza celem ustalenia, czy jest to przyczyną kaszlu.
Jest prawdopodobne, że cierpi Pan na astmę oskrzelową, która obecnie uległa zaostrzeniu, np. z powodu pogody czy innych czynników. Także to, że Pan zna i stosuje Berodual wskazuje, że miał Pan podobne objawy już wcześniej, przed szczepieniem.
Jeżeli kaszel będzie się utrzymywał, sugeruję kontakt z alergologiem lub lekarzem chorób płuc.
Piśmiennictwo
- Charakterystyka Produktu Leczniczego: Stamaril, Avaxim, Typhim Vi
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania (Dz. U. z 2020 r. poz. 13)
