Pytanie nadesłane do redakcji
Proszę o informację na temat interesującego mnie problemu. Swego czasu ważyłem około 130 kg. Cztery lata temu zacząłem chodzić na siłownię. To były intensywne treningi, których nikt mi nie ustalał. W połączeniu z dietą, przez 3 lata schudłem około 30 kg. Oczywiście, w tym okresie zdarzały mi się przerwy, ale starałem chodzić na siłownię regularnie. Potem przez rok miałem przerwę ze względu na pracę, zmęczenie oraz ślub. W tym czasie przytyłem 10 kg. Obecnie zacząłem chodzić na siłownię i mam ogromny problem z ćwiczeniami brzucha. Wcześniej ćwiczyłem brzuch bardzo intensywnie, pół godziny praktycznie 5 razy w tygodniu. Teraz, kiedy wykonuję najzwyklejsze ćwiczenia, w brzuchu łapią mnie silne skurcze, które nie pozwalają mi się wyprostować. Brzuch mi się po prostu rusza i bardzo boli. Z resztą mięśni nie mam problemu, ale każdego dnia, kiedy mam zrobić 10 brzuszków, bardzo się boję bólu, jest trudny do zniesienia. Jest skurcz mięśni, a nie jelit. Czytałem, że skurcze mięśni są częstym problemem osób ćwiczących na siłowni. Jakie mogą być ich przyczyny?
Odpowiedź
Mimowolne skurcze mięśni szkieletowych (poprzecznie prążkowanych) rzeczywiście mogą być dokuczliwe i bardzo bolesne. W niektórych przypadkach, skurcz może mieć taką siłę, że prowadzi to do powstawania siniaków na skórze. Mięśnie brzucha w czasie skurczu mogą być bardzo twarde. Skurcze trwają od kilku sekund do kilku minut lub dłużej. Ciężkie skurcze mięśniowe nie ustępują samoistnie i wymagają ręcznego rozciągania zajętego mięśnia, by doszło do przerwania skurczu. Często skurcze powtarzają się zanim ustąpią całkowicie. Choć mogą wystąpić w każdym mięśniu szkieletowym, w praktyce najczęściej występują w nogach i stopach oraz dotyczą mięśni, które przekraczają dwa stawy (na przykład mięśnie łydki). Skurcz może obejmować część mięśnia lub wszystkie mięśnie danej grupy mięśniowej. Najczęściej dotyczą: podudzia i łydki, tylnej części uda, przedniej części uda (mięsień czworogłowy uda), stóp, rąk, ramion i brzucha, tak jak w Pana przypadku.
Skurcze mięśni pojawiające się podczas ćwiczeń lub bezpośrednio po nich są nazywane skurczami mięśni związanymi z ćwiczeniami (exercise-associated muscle cramps – EAMS). Skurcze tego typu mogą wystąpić u każdego i są powszechne nawet u sportowców i osób bardzo dobrze wytrenowanych. Ich dokładna przyczyna nie jest znana, podejrzewa się, że są wynikiem nakładania się różnych czynników. Najważniejsze teorie wskazują na zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej, odwodnienie, niedobór elektrolitów, niedostateczne rozgrzanie mięśni, zmęczenie mięśni oraz nową aktywność ruchową.
Zobacz: Jonogram – badanie stężenia elektrolitów we krwi
Kolejnym czynnikiem związanym ze skurczami mięśni są ćwiczenia w bardzo wysokich temperaturach. Panuje powszechne przekonanie, że skurcze mięśni są bardzo częste w czasie ćwiczeń wykonywanych w upale, ze względu na utratę z potem wody oraz elektrolitów (chlorki sodu, potasu, magnezu i wapnia). Uważa się także, że zmęczenie mięśni zaburza koordynację i kontrolę mięśniową. Zgodnie z przeglądem piśmiennictwa przeprowadzonym przez Martina Schwellnusa z University of Cape Town, brakuje przekonujących dowodów potwierdzających, że utrata elektrolitów czy odwodnienie stanowią przyczyny skurczów mięśniowych. Najbardziej prawdopodobną przyczyną skurczów mięśni jest ich niedokrwienie.
Obecnie uważa się, że za skurcze mogą odpowiadać różne czynniki w różnych sytuacjach i że ważną rolę mogą odgrywać tzw. zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej z powodu zmęczenia.
Co zatem zrobić, by uniknąć skurczów?
- Unikać ćwiczeń (ruchów), które wyzwalają skurcze
- Delikatnie masować i rozciągnąć mięśnie, które ulegają skurczom
- Stosować dobrą rozgrzewkę
- Unikać przeciążenia (przemęczenia) mięśni, które ulegają skurczom
- Stosować ćwiczenia rozciągające zajętych mięśni (stretching).
Większość skurczów mięśniowych nie stanowi poważnego problemu zdrowotnego. Jeśli skurcze mięśni są nasilone, częste, stałe lub prowadzą do niepokoju, należy się skonsultować z lekarzem.
Skurcze mięśni brzucha zwykle towarzyszą bardzo energicznemu oddychaniu i są uważane za związane ze zmniejszonym dopływem tlenu (krwi) do zajętych mięśni. W razie napadu skurczu należy zaprzestać wykonywanego ćwiczenia i zacząć masować zajęte mięśnie, co złagodzi ból. Należy spróbować rozciągnąć mięśnie brzucha, np. przez położenie się na brzuchu oraz odchylenie ramion do tyłu, co rozciąga mięśnie brzucha (patrz odnośnik). Przyczyną powtarzających się skurczów mięśni brzucha może być ich naderwanie. Stan ten goi się w ciągu kilku miesięcy. Warto wykonać USG celem oceny ciągłości włókien mięśniowych.
Podsumowując, przyczyn skurczów mięśni brzucha może być wiele. Jeżeli ćwiczenia rozciągające (patrz odnośniki) i dobra rozgrzewka oraz masaż mięśni nie rozwiązują lub nie łagodzą problemu, należy wykonać USG mięśni brzucha i skorzystać z porady lekarza.
