Pytanie nadesłane do redakcji:
Jestem w ciąży, za miesiąc mam termin porodu i zastanawiam się, czy poprosić o znieczulenie do kręgosłupa. Jakie ryzyko wiąże się z tym znieczuleniem?
Odpowiedziała:
dr n. med. Małgorzata Malec-Milewska
anestezjolog
CMKP Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii
W czasie porodu naturalnego (siłami natury) jednym ze sposobów złagodzenia bólu jest znieczulenie zewnątrzoponowe ciągłe. Polega ono na wprowadzeniu specjalnego, cienkiego cewnika do przestrzeni zewnątrzoponowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i na podawaniu leków miejscowo znieczulających i opioidowych leków przeciwbólowych. Znieczulenie to ma na celu zmniejszenie lub zniesienie dolegliwości bólowych związanych z porodem.
Wskazania i przeciwwskazania do znieczulenia zewnątrzoponowego ustala lekarz anestezjolog w porozumieniu z prowadzącym poród ginekologiem-położnikiem. Moment rozpoczęcia znieczulenia uzależniony jest od postępu porodu. Dokładnych informacji dotyczących podania znieczulenia (np. jaką przyjąć pozycję ciała) udzieli Pani lekarz anestezjolog wykonujący znieczulenie.
Każdemu zabiegowi medycznemu towarzyszy zawsze pewien stopień ryzyka. Stopień ten zależy od bardzo wielu czynników, m.in. od chorób towarzyszących, stanu pacjenta, doświadczenia i wyszkolenia zespołu leczącego. Zawsze staramy się ograniczyć ryzyko do minimum. Mimo to mogą wystąpić działania niepożądane i/lub powikłania.
Działania niepożądane to niezamierzone i niespodziewane zdarzenia, które pojawiają się w trakcie leczenia. Nie stanowią one istotnego zagrożenia dla zdrowia i w krótkim czasie ustępują bez leczenia. Nie wydłużają okresu hospitalizacji. Zdarzenia niepożądane związane ze znieczuleniem zewnątrzoponowym to m.in.:
- krwiaki podskórne i/lub stan zapalny w miejscu wkłucia do żyły,
- przejściowe obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- zaczerwienienie skóry, wysypka i świąd jako reakcja na stosowane leki,
- przemijające drętwienie nóg, wynikające z mechanizmu działania leków miejscowo znieczulających.
Powikłania to bardzo rzadko występujące zdarzenia, które negatywnie wpływają na stan pacjenta i zazwyczaj wydłużają czas jego pobytu w szpitalu. Powikłania związane ze znieczuleniem zewnątrzoponowym to m.in.:
- ból głowy związany z podrażnieniem lub nakłuciem struktur ograniczających przestrzeń zewnątrzoponową,
- częściej pojawia się konieczność zastosowania próżnociągu i kleszczy,
- powikłania neurologiczne (bardzo silny ból pleców, przedłużające się zaburzenia czucia, osłabienie obu kończyn dolnych lub ich porażenie),
- ropień przestrzeni zewnątrzoponowej,
- zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,
- zatrzymanie pracy serca, w którego następstwie może dojść do uszkodzenia mózgu.
Znieczulenie zewnątrzoponowe jest ostatnim krokiem w procedurze łagodzenia bólu u kobiety rodzącej. Oznacza to, że wcześniej mogą być zastosowane w sali porodowej wszystkie inne metody łagodzące bóle towarzyszące akcji porodowej.
Po wykonaniu znieczulenia wolno wstawać z łóżka tylko w obecności pielęgniarki, położnej lub lekarza i po uzyskaniu ich zgody. Pacjentki, u których doszło do nakłucia struktur ograniczających przestrzeń zewnątrzoponową, powinny przez minimum 6 godzin pozostawać w łóżku w pozycji leżącej, nie podnosząc głowy z poduszki (można układać się na bokach). Niezastosowanie się do tego zalecenia może spowodować wystąpienie bólu głowy.