Nadmierne owłosienie

Pytanie nadesłane do redakcji

Dzień dobry, mam 24 lata i w przeciągu ok. 3 lat zauważyłam na swoim ciele zwiększenie owłosienia. Pojawia się ono w nietypowych miejscach, takich jak klatka piersiowa, brzuch, plecy, poza tym włosów jest więcej w okolicach bikini, na rękach. Jestem blondynką, więc nie jest to jakieś bujne owłosienie, ale jednak się zwiększyło, a ja nigdy wcześniej nie miałam takiego problemu. Dodam, że testosteron i TSH mam w normie. Przez jakiś czas brałam antykoncepcję ze względu na torbiel na jajniku, która na szczęście się wchłonęła, więc tabletki odstawiłam kilka miesięcy temu. Gdzie jeszcze mogę szukać przyczyn? Jakie badania powinnam wykonać? Pozdrawiam.

Odpowiedziała

dr n. med. Ewa Krajewska-Siuda
Endokrynolog, pediatra
Poradnia Endokrynologiczna
Centrum Medyczne Enel-Med.
Centrum Chorób Serca UNICARDIA

Wymaga Pani konsultacji z endokrynologiem, którego rola będzie sprowadzała się do zróżnicowania, czy mamy do czynienia z nadmiernym owłosieniem uwarunkowanym hormonalnie (hirsutyzm) czy też owłosieniem w okolicach hormononiezależnych (hipertrichoza). Jedynie w przypadku hirsutyzmu wskazana jest pełna diagnostyka endokrynologiczna, a samo oznaczenie TSH i testosteronu często nie pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania.

Hirsutyzmem nazywamy występowanie włosów końcowych u kobiet w miejscach wrażliwych na androgeny, typowych dla mężczyzn (górna warga, broda, bokobrody, okolice piersi, dolna część brzucha, wewnętrzna strona ud, okolica międzypośladkowa). Ilościowej oceny nasilenia hirsutyzmu można dokonać, wykorzystując skalę Ferrimana-Gallweya. Każde miejsce oceniane jest punktowo od 0 do 4 pkt, gdzie 0 oznacza brak owłosienia, a 4 – nasilone owłosienie. Za prawidłowe uznaje się wyniki oceny poniżej 7 pkt. I taki stopień nasilenia owłosienia dotyczy 10% populacji kobiet, podczas gdy łagodny hirsutyzm można rozpoznać 3-krotnie częściej. Wrażliwość na androgeny jest wrodzona, stąd problemy z nadmiernym owłosieniem występują rodzinnie.

Diagnostyka jest często rozbudowana i wymaga współpracy endokrynologa i ginekologa. Należy wyjaśnić czy nadmierne owłosienie jest pochodzenia jajnikowego (np. PCO, guzy jajnika), nadnerczowego (wrodzony przerost nadnerczy, guzy nadnerczy, choroba i zespół Cushinga), czy też związane jest z obwodową produkcją androgenów w tkance tłuszczowej, jak to się dzieje w otyłości.

Badania wykonuje się w pierwszej fazie cyklu miesięcznego, wymagany jest okres minimum 3 miesięcy od odstawienia doustnych leków antykoncepcyjnych. Przeprowadzenie badań w trakcie terapii jest obarczone dużym błędem (stężenia testosteronu ulegają zmniejszeniu). Badania przesiewowe w diagnostyce hirsutyzmu powinny obejmować pomiar całkowitego i wolnego testosteronu, dehydroepiandrosteronu (DHEA) i jego siarczanu (DHEA-S), FSH, LH, prolaktyny oraz 17-hydroksyprogesteronu. W zależności od wyników diagnostykę można rozszerzyć o kolejne badania hormonalne, czy ultrasonograficzne.