Pytanie nadesłane do redakcji
Czy badanie TSH może zlecić lekarz rodzinny?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Oznaczenie stężenia TSH (thyroid stimulating hormone) w surowicy krwi jest badaniem przesiewowym w kierunku pierwotnych zaburzeń czynności tarczycy.
TSH (tyreotropina) jest hormonem wydzielanym przez przysadkę. Wydzielanie TSH jest uzależnione od stężenia TRH (tyreoliberyna) wydzielanego przez podwzgórze oraz od stężeń hormonów wydzielanych przez tarczycę. Duże stężenia hormonów tarczycy wywierają efekt hamujący na wydzielanie TSH przez przysadkę. Małe stężenia hormonów tarczycy zwiększają wydzielanie hormonu TSH.
W przypadku dużych stężeń TSH można podejrzewać niedoczynność tarczycy.
Stężenie TSH mniejsze niż od wartości referencyjnych może wskazywać na nadczynność tarczycy.
Na stężenie TSH w surowicy krwi mogą również wpływać ciężkie choroby współistniejące (np. zapalenie płuc, ostre zapalenie trzustki). Przy braku tychże, oraz przy niewystępowaniu objawów klinicznych charakterystycznych dla chorób tarczycy prawidłowy wynik stężenia TSH zwalnia z konieczności prowadzenia dalszej diagnostyki w tym kierunku.
Przy nieprawidłowym stężeniu TSH, podejrzeniu wtórnych zaburzeń tarczycy diagnostyka powinna zostać poszerzona o oznaczenie fT4 (wolna tyroksyna) i ewentualnie fT3 (wolna trójjodotyronina).
Nieprawidłowe stężenie TSH w surowicy krwi, bez przeprowadzenia dalszej diagnostyki, nie jest wskazaniem do podjęcia leczenia.
Badania stężenia TSH, fT4 i fT3 może zlecać lekarz rodzinny. Dalsza diagnostyka prowadzona jest w poradniach chorób tarczycy lub poradniach endokrynologicznych.
Gdy pacjent jest już leczony w poradni specjalistycznej, badania powinien zlecać lekarz specjalista leczący chorego.
Piśmiennictwo:
Jarząb B., Lewiński A., Płaczkiewicz-Jankowska E.: Choroby tarczycy.[W:] Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne, tom I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2010: 1091–1142.Miśkiewicz P., Bednarczuk T.: Najczęstsze błędy w diagnostyce i leczeniu chorób tarczycy. Medycyna po Dyplomie. 2013; 22, 5(2016): 52–60.