×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dury rzekome


Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM

Co to jest dur rzekomy?

Dur rzekomy (łac. Paratyphus, ang. paratyphiod fever, enteric fever), zwany też paradurem lub tyfusem rzekomym, jest ciężką ogólnoustrojową chorobą zakaźną, którą wywołują Gram-ujemne pałeczki Salmonella paratyphi typu A, B lub rzadziej C (dawniej Salmonella enterica, serotyp paratyphi A, B, C). Choroba charakteryzuje się występowaniem gorączki, dreszczy oraz bólów brzucha. Dury rzekome przypominają dur brzuszny, przy czym przebiegają łagodniej, rzadko prowadząc do rozwoju powikłań, jednakże na podstawie samych objawów klinicznych nie można odróżnić durów rzekomych od duru brzusznego. Na dury rzekome chorują ludzie i sporadycznie zwierzęta domowe.

W jaki sposób dochodzi do zachorowania na dur rzekomy?

Rezerwuarem duru rzekomego są chorzy i nosiciele, rzadko zwierzęta domowe. Nosicielami stają się osoby, które wyzdrowiały, ale nadal wydalają pałeczki duru rzekomego w kale lub moczu. Choroba szerzy się drogą pokarmową przez żywność i wodę zanieczyszczone wydalinami chorych lub nosicieli. Okres wylęgania choroby zależy od wielkości dawki zakażającej (liczby spożytych bakterii) i stanu odporności. Waha się od 1 do 9 tygodni, najczęściej wynosi 10-14 dni.

W jaki sposób bakterie wywołują dur rzekomy?

Pałeczki Salmonella paratyphi, podobnie jak pałeczki duru brzusznego, wnikają ze światła przewodu pokarmowego do ściany jelita, a następnie dostają się do tkanki chłonnej otaczającej przewód pokarmowy, gdzie szybko się mnożą. Pałeczki duru rzekomego potrafią przeżyć (a nawet rozmnażać się) wewnątrz białych krwinek, które zwykle zabijają bakterie. Bakterie wędrują do śledziony, wątroby, węzłów chłonnych oraz pęcherzyka żółciowego. Następnie, po 1 do 2 tygodni po zakażeniu, drogami chłonnymi bakterie dostają się do krwi (co jest określane jako bakteriemia) i rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Gdy bakterie duru rzekomego dostaną się do krwiobiegu pojawiają się objawy kliniczne. Bakteriemii towarzyszy wytwarzanie toksyn bakteryjnych odpowiedzialnych za objawy toksemii towarzyszące durowi rzekomemu.

Jak często występują dury rzekome?

Obecnie dury rzekome są w Polsce bardzo rzadkimi chorobami. W latach 90. XX wieku zgłaszano rocznie maksymalnie kilkanaście przypadków, w 2012 roku zgłoszono tylko 4 przypadki, a w 2013 roku - 5 przypadków durów rzekomych. Utrzymywanie się zachorowań można wiązać się z rosnącą popularnością turystyki zagranicznej. W pozostałych krajach europejskich, podobnie jak w Polsce, dury rzekome występują sporadycznie.

Choroba występuje nadal endemicznie na obszarach o złych warunkach sanitarnych, głównie w subkontynencie indyjskim (Indie i Pakistan), w Chinach, Azji Południowo-Wschodniej, na Środkowym Wschodzie, w Afryce oraz w Ameryce Południowej i Środkowej. Liczbę zachorowań na dur brzuszny i dury rzekome na całym świecie szacuje się na kilkaset tysięcy rocznie. Na terenach, gdzie choroba występuje sporadycznie wrażliwość populacji na zakażenie jest bardzo duża. Na terenach endemicznych, gdzie występuje częste nosicielstwo, a zakażenia dotyczą głównie dzieci i młodzieży, większość populacji jest uodporniona na dury rzekome.

Jak się objawiają dury rzekome?

Dury rzekome są przeważnie ciężkimi chorobami zakaźnymi, które przebiegają z wysoką gorączką i dolegliwościami brzusznymi. U osób dorosłych zwykle dominuje ciężki stan ogólny (toksemia), bóle głowy, biegunka, powiększenie wątroby i śledziony. W odróżnieniu od dorosłych, u dzieci przebieg durów rzekomych jest zwykle łagodny. Typowym stałym objawem jest powiększenie śledziony, często występują dodatnie objawy oponowe. Typowymi objawami duru rzekomego są: kilkudniowa wysoka gorączka i zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, wzdęciazaparcia, rzadziej biegunka), bóle głowy, złe samopoczucie, suchy kaszel, powiększenie wątroby i śledziony, bradykardia, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, rzadziej zaburzenia świadomości (splątanie, senność) oraz plamisto-grudkowa wysypka na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza.

Jakie powikłania mogą powodować dury rzekome?

Dury rzekome przebiegają łagodniej w porównaniu z durem brzusznym i rzadko prowadzą do powikłań. Do możliwych, choć rzadkich powikłań należą: krwawienia do przewodu pokarmowego, perforacja jelita, rzadziej zapalenie otrzewnej. Śmiertelność u nieleczonych osób dorosłych dochodzi do 2%. Kilka procent osób chorych na dury rzekome po ostrym okresie choroby zostaje przez lata nosicielami Salmonella paratyphi.

Jak się leczy dury rzekome?

Leczenie duru rzekomego polega na wyrównywaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych za pomocą wlewów kroplowych oraz właściwej antybiotykoterapii. Obecnie lekiem z wyboru są antybiotyki z grupy fluorochinolonów (np. cyprofloksacyna) podawane doustnie przez 10 dni. Leków z tej grupy nie należy stosować u dzieci, które leczy się cefalosporynami.

Jak lekarz ustala rozpoznanie duru rzekomego?

Podejrzenie duru rzekomego można wysunąć na podstawie objawów klinicznych, (wysoka gorączka, bóle brzucha, ciężki stan ogólny), jeżeli osoba podejrzewana o zachorowanie odwiedzała rejony endemiczne lub miała kontakt z chorym czy nosicielem, a wykluczono inne przyczyny „ostrego brzucha” (np. zapalenie wyrostka robaczkowego). Rozpoznanie jest bardziej prawdopodobne gdy na skórze brzucha lub klatki piersiowej pojawi się charakterystyczna wysypka - tak zwana „różyczka durowa”. Na rozpoznanie duru rzekomego może naprowadzić wywiad (podróżowanie na tereny endemiczne, kontakt z nosicielem), układ charakterystycznych objawów klinicznych: kilkudniowa gorączka, powiększenie śledziony, wysypka, typowy wynik morfologii krwi (granulocytopenia z brakiem eozynofilów) oraz wyniki badań mikrobiologicznych. Podstawą rozpoznania duru rzekomego jest wyizolowanie pałeczek Salmonella paratyphi z krwi lub moczu albo wystąpienie typowych objawów klinicznych i wyizolowanie pałeczek Salmonella paratyphi z kału. W przypadku nietypowego przebiegu klinicznego lub ujemnych wyników badań bakteriologicznych pomocne w ustaleniu rozpoznania mogą być odczyny serologiczne (odczyn Vidala) w powiązaniu z wywiadem epidemiologicznym wskazującym na kontakt z nosicielem lub chorym na dur rzekomy.

Co robić w przypadku wystąpienia duru rzekomego?

W przypadku podejrzenia zakażenia durem rzekomym należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza. Samodzielnie można doraźnie zastosować leczenie objawowe łagodzące gorączkę (leki przeciwgorączkowe, np. paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne). Zdecydowana większość chorych na dur rzekomy wymaga leczenia szpitalnego. Po wypisaniu do domu konieczny jest oszczędzający tryb życia. Chociaż obecnie zakażenia pałeczkami durów rzekomych występują w Polsce rzadko, osoby podróżujące na tereny endemicznego występowania choroby, a zwłaszcza udające się do znajomych i krewnych, a nie korzystające z hoteli, są narażone na znacznie zwiększone ryzyko zakażenia.

Jak można zapobiegać durom rzekomym?

Durom rzekomym można zapobiegać za pomocą przestrzegania higieny żywności i wody. Szczepienia ochronne przeciwko durowi brzusznemu nie chronią przed durem rzekomym typu A. W aktualnej sytuacji epidemiologicznej dury rzekome, podobnie jak dur brzuszny, stały się problemem osób podróżujących od krajów o niższych standardach higienicznych.

08.06.2017
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dur brzuszny
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta