Jakie choroby przenoszone są drogą pokarmową? Komu grożą w podróży zakażenia pokarmowe? Jak się przed nimi uchronić?
Fot. pixabay.com
Komu grożą zakażenia pokarmowe w podróży?
Choroby przenoszone drogą pokarmową, tzn. przez spożycie zanieczyszczonych drobnoustrojami posiłków lub wody, są częstym problemem podróżnych. W wielu krajach jest to związane przede wszystkim ze złymi warunkami sanitarnymi, odbiegającymi znacznie od europejskich, brakiem dostępu do wody pitnej i kanalizacji oraz niskim poziomem higieny przygotowywania żywności. W takich okolicznościach występowanie chorobotwórczych drobnoustrojów w posiłkach i napojach jest powszechne, a sprzyja temu także wilgotny i gorący klimat.
Jednym z najczęstszych problemem turystów na świecie jest biegunka podróżnych, która zwykle przebiega łagodnie, choć może zepsuć plany turystyczne lub zawodowe podczas wyjazdu. Drogą pokarmową dochodzi jednak również do wielu innych zakażeń, a niektóre z nich wymagają leczenia szpitalnego i mogą prowadzić do poważnych powikłań.
Niektóre choroby podróżnych, przenoszone drogą pokarmową
- Biegunka podróżnych
- Wirusowe zapalenie wątroby typu A*
- Wirusowe zapalenie wątroby typu E
- Dur brzuszny*
- Cholera*
- Ameboza i inne choroby pasożytnicze
- Poliomyelitis (choroba Heinego i Medina)*
Część spośród powyższych chorób, np. poliomyelitis (choroba Heinego i Medina), zagraża turystom i mieszkańcom tylko w niektórych krajach. Większość zakażeń pokarmowych „nie zna granic” i występuje na całym świecie, przy czym w miejscach o niskim poziomie higieny są one znacznie częstsze niż w Europie. Do takich schorzeń należy dur brzuszny, na który narażeni są przede wszystkim podróżujący do Indii i ościennych krajów, a także do części Afryki.
Ryzyko zakażeń pokarmowych związane jest nie tylko z rejonem podróży, ale także stylem podróżowania i zachowaniem turysty. Szczególnie zagrożeni są podróżujący w rejony wiejskie, bez kanalizacji czy dostępu do bieżącej wody. Tego typu podróże powinny skłonić do bardzo starannych przygotowań zdrowotnych. Na choroby przenoszone drogą pokarmową narażeni są także turyści z własnej woli nieprzestrzegający reguł bezpiecznego żywienia.
Czy można chronić się przed zakażeniami pokarmowymi za pomocą szczepień?
Niektórym chorobom przenoszonym przez pokarm i napoje można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne, zalecane podróżnym (zobacz: Szczepienia dla podróżnych). Dotyczy to wirusowego zapalenia wątroby typu A (tzw. żółtaczki pokarmowej), duru brzusznego, cholery oraz poliomyelitis. Badania naukowe wykazały, że szczepienie przeciwko cholerze zapewnia również częściową ochronę przed typową biegunką podróżnych. Odpowiednio dobrane szczepienia warto polecić turystom planującym wyjazd do tropiku lub krajów o złych warunkach sanitarnych.
Jak bezpiecznie się żywić w podróży?
W przypadku wielu chorób przenoszonych drogą pokarmową profilaktyka opiera się wyłącznie na stosowaniu zasad bezpiecznego żywienia w podróży.
Ugotuj, zaparz, obierz albo zapomnij
Prostą regułą podsumowującą sposoby zapobiegania biegunce i innym zakażeniom pokarmowym jest: „ugotuj, zaparz, obierz albo zapomnij”. Ta zasada dotyczy wszystkich posiłków i napojów, spożywanych podczas podróży w tropiku i rejonach o niskim poziomie higieny. Jest to tylko łatwy do zapamiętania skrót, który oznacza cały szereg metod ochrony przed infekcją pokarmową.
Aby uniknąć zachorowania podczas egzotycznej wycieczki, warto:
- spożywać świeżo przygotowane posiłki
- korzystać z napojów przyrządzonych ze świeżo zagotowanej wody (herbata, kawa itp.)
- spożywać wyłącznie owoce umyte, wysuszone i obrane ze skórki czystym nożem
- często i dokładnie myć ręce z użyciem mydła (co najmniej przed każdym posiłkiem lub przyrządzaniem żywności)
- pić wyłącznie butelkowaną wodę mineralną lub napoje w fabrycznie zamkniętych opakowaniach
- pić płyny przegotowane lub poddane jednemu ze sposobów mikrobiologicznego uzdatniania wody, jeśli butelkowane napoje nie są dostępne
- myć zęby w wodzie przegotowanej lub uzdatnionej mikrobiologicznie.
Dla bezpieczeństwa należy również unikać:
- pokarmów niepoddanych obróbce termicznej (nieprzegotowanych)
- posiłków długo przechowywanych przed spożyciem
- żywności oferowanej przez sprzedawców ulicznych
- lodu o nieznanym pochodzeniu
- surowych lub niedogotowanych jaj, surowego lub niepasteryzowanego mleka
- ryb i owoców morza w krajach, w których występują trujące zwierzęta morskie
- wody wodociągowej, która zwykle jest niezdatna do picia w krajach rozwijających się.
Wszystkie powyższe sposoby zmniejszają ryzyko zakażeń przenoszonych drogą pokarmową, nie eliminują jednak całkowicie takiej możliwości. Przed podróżą w regiony szczególnie zagrożone warto więc poznać zasady postępowania w razie zachorowania oraz sposoby samodzielnego leczenia biegunki podróżnych, z których można skorzystać podczas wycieczki. Warto o nie zapytać lekarza przed wyjazdem, jako że większość leków skutecznych w szybkim łagodzeniu objawów biegunki w podróży stanowią preparaty na receptę, wymagające wcześniejszego przeszkolenia w ich użyciu.
Jakie są inne sposoby zapobiegania zakażeniom pokarmowym w podróży?
W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zalecić zapobiegawcze stosowanie leków przeciwbakteryjnych podczas wyjazdu zagranicznego, czyli chemioprofilaktykę biegunki podróżnych.
