medycyna praktyczna dla lekarzy
medycyna praktyczna dla lekarzy
W diagnostyce boreliozy metody PCR stosuje się rzadko. Czasami wykorzystuje się je do badania płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu stawowego, ewentualnie bioptatu skóry pacjenta. Badanie kleszcza metodą PCR w celu wykrycia DNA Borrelia spp. należy do metod diagnostycznych, których przydatności klinicznej nie potwierdzono, ale są popularne wśród pacjentów i promowane przez stowarzyszenie chorych na boreliozę ILADS (The International Lyme and Associated Diseases Society) oraz zainteresowane ekonomicznie laboratoria. Chodzi o to, że niektórych metod (p. pytanie), między innymi badania kleszczy metodą PCR nie poddano walidacji, czyli nie potwierdzono ograniczeń ich stosowania oraz powtarzalności wyników. Nie są zatem oficjalnie uznane i zalecane do stosowania przez towarzystwa naukowe skupiające lekarzy i naukowców – specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych, np. polskie PTEiLChZ, IDSA (Infectious Diseases Society of America) oraz oficjalne instytucje, np. CDC, UK Department of Public Health, ECDC, Robert Koch Insitut czy NICE (linki do odpowiednich stron podałem w piśmiennictwie). Podejmowanie decyzji na podstawie wyników uzyskanych za pomocą niezalecanych i niezwalidowanych metod diagnostycznych jest ryzykowne tak dla pacjenta, jak i lekarza. Załóżmy na przykład, że wynik badania kleszcza metodą PCR jest ujemny i podejmujemy decyzję, by nie leczyć pacjenta. Decyzja może być błędna z dwóch powodów:
1. niedostateczna czułość metody – wynik fałszywie ujemny
2. jednoczesne ugryzienie przez inne kleszcze, które nie były badane.
W przypadku uzyskania dodatniego wyniku i na tej podstawie rozpoczęcia leczenia pacjenta istnieją następujące możliwości popełnienia błędu:
1. niedostateczna swoistość metody – wynik fałszywie dodatni
2. zakażenie kleszcza nie dowodzi, że doszło do przeniesienia choroby; z badań wiadomo, że ryzyko zakażenia zależy od czasu żerowania kleszcza – jeżeli ekspozycja na kleszcza jest krótka, nie dochodzi do transmisji boreliozy i leczenie jest zbędne
3. badanie PCR wykrywa materiał genetyczny, natomiast nie umożliwia odróżnienia aktywnego, zaraźliwego zakażenia od np. obecności resztek DNA nieżywych drobnoustrojów.
Przed zaleceniem danej metody należy ocenić jej przydatność w badaniach klinicznych. Amerykańska CDC ostrzega przed stosowaniem niezwalidowanych metod diagnostycznych: Health-care providers are reminded that a diagnosis of Lyme disease should be made after evaluation of a patient's clinical presentation and risk for exposure to infected ticks, and, if indicated, after the use of validated laboratory tests. Patients are encouraged to ask their physicians whether their testing for Lyme disease was performed using validated methods and whether results were interpreted using appropriate guidelines (Pracownicy ochrony zdrowia muszą pamiętać, że rozpoznanie boreliozy można ustalić po dokonaniu oceny klinicznej pacjenta i ryzyka ekspozycji na zakażone kleszcze oraz, jeżeli jest to wskazane, po wykonaniu walidowanych badań laboratoryjnych. Pacjentów należy zachęcać, by pytali swoich lekarzy, czy diagnostykę w kierunku boreliozy prowadzono u nich przy użyciu walidowanych metod i ich wyniki interpretowano zgodnie z odpowiednimi wytycznymi). Nic dodać nic ująć.
Zalecania terapeutyczne opracowane na podstawie niewiarygodnych testów są pozbawione wartości. Zgodnie ze standardami PTEiLChZ obowiązującymi w Polsce, warunek rozpoznania boreliozy i jej leczenia stanowi stwierdzenie charakterystycznych objawów klinicznych, potwierdzone badaniami serologicznymi (z wyjątkiem patognomonicznego rumienia wędrującego). Nadal zalecany jest dwuetapowy algorytm diagnostyczny, który nie uwzględnia badania kleszcza (p. Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme).
Jednakowoż zgodnie z prawami ekonomii, po pojawieniu się na rynku zapotrzebowania na towar czy usługę wkrótce znajdują się chętni do jego zaspokojenia. Ponad 100 zł za każde badanie i duży rynek to silna motywacja. Z tego powodu można w Polsce bez problemu wykonać badania kleszcza. Oferują je liczne laboratoria, np. ogólnopolska sieć Diagnostyka, Centrum badań DNA itp. Linki do usługodawców podaję poniżej.
Podsumowując: przestrzegam przed stosowaniem niezwalidowanych metod diagnostycznych oraz opierania na ich wynikach decyzji klinicznych. (2015)
Badania kleszczy oferują:
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej