Jak ocenia się znaczenie testów typu Polycheck czy Food-Detective w diagnostyce alergii na pokarmy u dzieci?

dr n . med. Urszula Jedynak-Wąsowicz
Oddział Pulmonologii, Alergologii i Dermatologii Kliniki Chorób Dzieci Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie

Alergia na pokarmy bardzo często stwarza problemy diagnostyczne. Rozpoznanie alergii na pokarmy ustala się na podstawie (1) szczegółowego wywiadu i badania przedmiotowego i (2) oznaczenia swoistych IgE. Stwierdzenie uczulenia na alergen pokarmowy nie jest jednoznaczne z rozpoznaniem alergii na pokarmy, dlatego niejednokrotnie niezbędne są dalsze działania – eliminacja pokarmu, a następnie próba prowokacyjna.

Swoiste IgE dla określonego pokarmu wykrywa się za pomocą punktowych testów skórnych (PTS) lub metod in vitro. Niewątpliwie w diagnostyce alergii na pokarmy zależnej od IgE testem referencyjnym, czyli testem o największej wiarygodności, powtarzalności i zgodności z PTS, jest system ImmunoCAP (Pharmacia Diagnostics AB, Uppsala, Szwecja). Jest to immunoenzymatyczna metoda oznaczania swoistych IgE skierowanych przeciwko pojedynczemu alergenowi. Wadę tej metody stanowi jej wysoki koszt. Stąd na rynku dostępne są także testy wieloalergenowe, tzw. testy MAST (several multiple allergen simultaneous tests), które pozwalają jednoczasowo oznaczyć ponad 30 alergenowoswoistych IgE. W Polsce najpopularniejszy taki test to Polycheck (Biocheck GmbH, Munster, Niemcy). Zestawy Polycheck w sposób ilościowy (również immunoenzymatycznie) określają dokładne stężenie swoistych IgE (stężenie swoistych IgE >0,35 IU/ml oznacza wynik dodatni). W niewielu pracach porównywano testy MAST z ImmunoCAP czy punktowymi testami skórnymi SPT. W przypadku SPT zgodność ta wynosiła między 79 a 100% dla testu Polycheck.1 W porównaniu z ImmunoCAP, Polycheck charakteryzuje mała czułość, ale duża swoistość.2

Warto zaznaczyć, że zarówno w systemie ImmunoCAP, jak i Polycheck stosuje się przeciwciała monoklonalne, co zapewnia dużą swoistość i powtarzalność reakcji z alergenem. Test „Food detective” (Cambridge Nutritional Sciences (CNS) Ltd., Wielka Brytania), jak zaznacza producent, nie służy do diagnozowania alergii pokarmowej, lecz nietolerancji pokarmowych. Objawy nietolerancji pokarmowej są nieswoiste, np. migrenowy ból głowy, zespół jelita drażliwego, uczucie przepełnienia po posiłku, złe samopoczucie; niekiedy w tym samym czasie występuje kilka różnych objawów. Test wykonuje się w celu oceny stężenia przeciwciał w klasie G (IgG) skierowanych przeciw antygenom pokarmowym. Produkcja IgG to naturalna odpowiedź organizmu na obcy antygen, nie tylko bakteryjny czy wirusowy, ale również pokarmowy. Obecność IgG przeciwko antygenom pokarmowym nie świadczy o uczuleniu na dany pokarm (np. stężenie IgG4 systematycznie wzrasta w trakcie skutecznej immunoterapii na pokarmy). Warto podkreślić, że test ten również nie określa, jak istotna klinicznie jest nietolerancja pokarmowa (o ile można w ogóle mówić o nietolerancji w przypadku dodatniego wyniku takiego testu, pamiętając o jego ograniczeniach). Dlatego producent zaleca wprowadzenie diety eliminacyjnej (na podstawie wyniku testu) na okres ok. 12 tygodni, a następnie ponowne wprowadzenie wyeliminowanych produktów do diety.

Wielokrotnie analizowałam, na prośbę rodziców (sama nigdy go nie zleciłam), wyniki testu „Food Detective” (można go wykonać samodzielnie w domu). Liczba pokarmów, na które według tego testu dziecko teoretycznie jest uczulone, wydaje się zastraszająca. Wprowadzenie „diety eliminacyjnej” na podstawie takiego testu mogłoby prowadzić do niedożywienia dziecka. Przy tak dużej liczbie „wykrytych” pokarmów niemożliwe jest również wiarygodne przeprowadzenie próby eliminacji i prokowacji. W przypadku alergii pokarmowej dziecko zwykle jest uczulone na jeden, ewentualnie dwa, trzy alergeny pokarmowe. Skomponowanie odpowiedniej diety nie stanowi wtedy problemu i najczęściej istnieje możliwość zastąpienia danego pokarmu innym o podobnych wartościach odżywczych.

Zarówno polskie, jaki i światowe organizacje alergologicznie (EAACI, AAAAI) nie zalecają stosowania testów oznaczających pokarmowe IgG/IgG4 w diagnostyce alergii pokarmowej.3

Podsumowując: wybór metody diagnostycznej w celu identyfikacji alergenu zależy od obrazu klinicznego alergii na pokarmy. Pacjenci z niejednoznacznym obrazem klinicznym lub ciężką alergią pokarmową wieloczynnikową z reguły wymagają wielospecjalistycznej diagnostyki i leczenia. (2015)

Piśmiennictwo

  1. Jang W.R., Nahm C.H., Kim J.H. i wsp.: Allergen specific IgE measurement with Polycheck Allergy: comparison of three multiple allergen simultaneous tests. Korean J. Lab. Med., 2009; 29 (5): 465–472
  2. Han M., Shin S., Park H. i wsp.: Comparison of Three Multiple Allergen Simultaneous Tests: RIDA Allergy Screen, MAST Optigen, and Polycheck Allergy. BioMed. Research International, 2013; Article ID 340513
  3. Jutel M., Papadopoulos N.G., Gronlund H. i wsp.: Recommendations for the allergy management in the primary care. Allergy, 2014; 69: 708–718

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej