W jakim wieku najpóźniej może wystąpić pierwsza miesiączka?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Do jakiego wieku można czekać na wystąpienie pierwszej miesiączki? Dziewczynka ma 15 lat, kobiecą budowę ciała, owłosienie łonowe i pachowe, piersi (co najmniej od 2 lat). Jest szczupła (nie odchudza się), nie ma chorób przewlekłych poza alergią i wadą wzroku, nie współżyje płciowo, nie zażywa leków poza witaminą D3; doraźnie stosuje leki przeciwalergiczne. U jej matki pierwsza miesiączka wystąpiła w wieku 10–11 lat.

Odpowiedź

Według danych dostępnych w aktualnym piśmiennictwie średni wiek pierwszej miesiączki to 12–13 lat; u 98% dziewcząt pierwsza miesiączka występuje w wieku <15 lat. Ponadto pierwsza miesiączka powinna wystąpić w ciągu 4–4,5 roku od początku dojrzewania płciowego i w ciągu 2–3 lat od osiągnięcia rozwoju piersi w czwartym stopniu według skali Tannera. Pierwotny brak miesiączki według większości autorów można stwierdzić w przypadku braku jej wystąpienia w wieku 16 lat przy prawidłowym rozwoju drugorzędowych cech płciowych. Zatem przedstawiona pacjentka nie spełnia jeszcze kryteriów rozpoznania pierwotnego braku miesiączki. Jeśli jednak brak miesiączki jest powodem niepokoju, a wywiad rodzinny wskazuje na relatywnie wczesny początek dojrzewania u matki, to można skierować pacjentkę na konsultację ginekologiczną oraz USG narządu rodnego w celu wykluczenia organicznych przyczyn (wad rozwojowych narządu rodnego) braku miesiączki. W dalszej kolejności w opisanym przypadku należy rozważyć diagnostykę hormonalną z oceną stężenia prolaktyny i gonadotropin. W tym celu zaleca się konsultację endokrynologiczną. (2015)

Piśmiennictwo

1. Deligeoroglou E., Tsimaris P.: Menstrual disturbances in puberty. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol., 2010; 24 (2): 157–171
2. Małecka-Tendera E.: Hipogonadyzm. [W:] Milewicz A. (red.): Endokrynologia Kliniczna. PTE, Wrocław 2012