Czy skuteczność terapii integracji sensorycznej potwierdzono w badaniach naukowych?

Teoria integracji sensorycznej (SI) wiąże się z wieloma badaniami, które dowodzą zarówno jej neurofizjologicznych podstaw, jak i skuteczności określonych działań podejmowanych wobec dzieci. Przytoczone poniżej badania (sięgające lat 60. XX wieku) są jedynie fragmentem obszernych prac naukowo-badawczych i programów interwencyjnych amerykańskich naukowców i praktykujących terapeutów zajęciowych. Badania te publikowano w specjalistycznych i wysoko ocenianych periodykach, takich jak: British Journal of Occupational Therapy, The American Journal of Occupational Therapy, Language, Speech, and Hearing Services in Schools, Pädiatrie und Grenzgebiete, The Occupational Therapy Journal of Research, Clinical Rehabilitation, Journal of Applied Behavior Analysis, Developmental and Behavioral Pediatrics, Journal of Autism and Developmental Disorders, American Journal of Medical Genetics.

Badania dotyczące dysfunkcji SI prowadzili między innymi: J.B. De Quiros (1976), J. Ayres (1981), J. Ayres, Z. Mailloux (1983), K. Larington (1987), A. DeGangi (1990), W. Dunn (1997, 1999, 2002), G. Baranek (2002), J. Watling, J. Dies i O. White (2003), J. Owen (2013). Należy pamiętać, że terapia SI nie jest panaceum rozwiązującym wszystkie problemy rozwojowe dziecka – może być efektywną formą wspomagania procesów przetwarzania sensorycznego, ponieważ wpływa na procesy uczenia się, jednak wymaga dalszych pogłębionych badań. Obecnie środowiska naukowe wskazują metodę SI jako podejście bardzo obiecujące. Uwzględnienie zaburzeń SI w klasyfikacjach wymaga jednak większej niż dotychczas liczby badań dotyczących efektywności. Jako przedstawiciele podejścia ASI (Ayres Sensory Integration) w Polsce jesteśmy tego świadomi. Warto pamiętać, że przeprowadzenie badań na temat efektywności, w których uczestnikiem/podmiotem jest dziecko, w procesie rozwoju jest niezwykle trudne. Ponieważ większość działań usprawniających przypada na okres bardzo intensywnej neuroplastyczności, wyizolowanie czynnika rozwojowego nie jest w pełni możliwe.

Zalecenia American Academy of Pediatrics wskazują na konieczność informowania rodziców o wspomagającym charakterze podejścia ASI i jednocześnie nakładają na pediatrów oraz innych specjalistów pracujących na rzecz dziecka obowiązek dociekania przyczyn zachowań/objawów, które wpływają na codzienne życie dziecka, utrudniając mu optymalny rozwój.

Piśmiennictwo

1. Ayres A.J.: Sensory Integration and Praxis Tests. Western Psychological Services, Los Angeles, CA, 1989
2. Ayres A.J.: Integracja sensoryczna a dziecko. Harmonia, Gdańsk 2015
3. Banaszek G.: Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty. Alfa Medica Press, Warszawa 2004
4. Bundy A., Lane S., Murray E.: Sensory Integration Theory and Practice. Davis Company, Philadelphia, PA, 2002
5. Czochańska J.: Badanie i ocena neurorozwojowa niemowląt i noworodków. Wyd. Folium, Lublin 1995
6. Dąbrowska M.: Zaburzenia regulacji u małych dzieci (w wieku od 0 do 3 lat) uwarunkowane konstytucjonalnymi trudnościami w  przetwarzaniu bodźców zmysłowych – problemy diagnozy i terapii psychologicznej. [W:] Kmita G. (red.): Małe dziecko i jego rodzina z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. Wydawnictwo EMU, Warszawa 2007
7. De Gangi G.: Pediatric Disorders of Regulation in Affect and Behavior: A Therapist's Guide to Assessment and Treatment (Practical Resources for the Mental Health Professional). Academic Press, San Diego 2000
8. Dołyk B.: Pierwsze sygnały zaburzeń rozwojowych u dzieci. [W:] Serafin T. (red.): Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole: poradnik dla organizatorów działań, dla terapeutów oraz rodziców. Wyd. MENiS, Warszawa 2005
9. Fisher G.A., Murray E.A., Bundy A.C.: Sensory Integration Theory and Practice. F.A. Davis Company, Philadelphia, 1991
10. Holka-Pokorska J.: Osobowość chwiejna emocjonalnie jako przykład zaburzeń modulacji sensorycznej u dorosłych? Kwartalnik Integracja Sensoryczna PSTIS, 2013; 4 
11. Kranowitz C.S.: Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie. Harmonia, Gdańsk 2012
12. Kułakowska Z.: Wczesne uszkodzenie dojrzewającego mózgu. Od neurofizjologii do rehabilitacji. BiFolium, Lublin 2001
13. Maas V.: Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej. WSiP, Warszawa1998
14. Maas V.: Integracja sensoryczna a neuronauka – od narodzin do starości. Fundacja Innowacja, Warszawa 2007
15. May-Benson T.A., Roley S.S., Mailloux Z. i wsp.: Interrater reliability and discriminative validity of the structural elements of the Ayres Sensory Integration Fidelity Measure. Am. J. Occup. Ther., 2014; 68 (5): 506–513
16. May-Benson T.A., Koomar J.A.: Evidenced-Based Systematic Review of the Efficacy of Sensory Integrative Intervention for Children. Am. J. Occup. Ther., 2010; 64 (3): 403–414
17. Miller L., Hanft B.E., Lane S.J.: Toward a Concensus in Terminology in Sensory Integration Theory and Practice: Part 1: Taxonomy of Neurophysiological Processes. American Occupational Therapy Association, 2000; 23 (1): 1–4
18. Miller L., Coll J., Schoen S.: A randomized controlled pilot study of the effectiveness of occupational therapy for children with sensory modulation disorder. Am. J. Occup. Ther., 2007; 61: 228–238
19. Miller L., Anzalone M.E., Lane S.J., Cermak S.A., Osten E.T.: Concept evolution in sensory integration: A proposed nosology for diagnosis. Am. J. Occup. Ther., 2007; 61 (2): 135–140
20. Owen J., Marco E.J., Desai S. i wsp.: Abnormal white matter microstructure in children with SPD. Neuroimage Clin., 2013; 2: 844–853
21. Wadsworth B.J.: Teoria Piageta: poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. WSiP, Warszawa 1998
22. Williamson G., Anzalone M.: Sensory Integration and Self-Regulation in Infants and Toddlers: Helping Very Young Children Interact with Their Environment. Zero to Three, Washington 2001