Czy można obiecać nastolatkowi, że informacje uzyskane w trakcie wywiadu nie zostaną ujawnione rodzicowi?

15-03-2018
dr hab. n. prawn. Rafał Kubiak prof. nadzw. UŁ
Zakład Prawa Medycznego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Zakład Nauki o Przestępstwie, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki

Warunkiem prawnej skuteczności zgody pacjenta (lub innej uprawnionej osoby) jest konieczność poinformowania przez lekarza o okolicznościach związanych z procesem terapeutycznym. Obowiązek informacyjny został określony w art. 31 UZL oraz w rozdziale 3 UPP (art. 9–12). Zgodnie z art. 31 ust. 1 UZLi art. 9 ust. 2 UPP, lekarz udziela przystępnej informacji pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu. Rozszerzenie tej powinności również na przedstawiciela ustawowego jest związane z faktem, że przedstawiciel ten albo samodzielnie, albo wspólnie z małoletnim wyraża następnie zgodę na proces leczenia. W przypadku małoletnich dzieci informacja będzie więc kierowana do ich przedstawiciela ustawowego, czyli najczęściej rodziców. Jednocześnie powołany art. 31 ust. 1 UZL (i odpowiadający mu art. 9 ust. 2 UPP) wyznacza przedmiotowy zakres obowiązku informacyjnego. Lekarz zatem powinien udzielić przystępnej informacji o: stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Lekarz powinien więc poinformować o wszelkich aspektach projektowanego zabiegu diagnostycznego lub terapeutycznego w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do podjęcia uświadomionej decyzji o leczeniu*. Pozostałe informacje, które uzyska lekarz przy okazji udzielenia świadczeń zdrowotnych, niemające związku z tymi świadczeniami, nie muszą być przekazane przedstawicielowi ustawowemu pacjenta. Warto jednak pamiętać, że zatajenie przed rodzicem informacji, które mogą mieć znaczenie dla wyrażenia przez niego zgody na leczenie, spowoduje, iż zgoda taka – nawet formalnie udzielona – będzie dotknięta wadą, a w efekcie może być uznana za bezskuteczną. To z kolei może skutkować zastosowaniem wobec lekarza odpowiedzialności cywilnej, zawodowej, a nawet karnej (art. 192 K.k. – wykonanie zabiegu bez zgody pacjenta). Wydaje się zatem, że lekarz nie powinien paktować z małoletnim pacjentem i zobowiązywać się do zatajenia przed przedstawicielem ustawowym informacji, które są niezbędne do podjęcia przez niego decyzji.

* W wyroku z dnia 28 września 1999 r. (sygn. akt: II CKN 511/98, M. Prawn. 2007/7), Sąd Najwyższy orzekł, że „informacja udzielana przez lekarza przed zabiegiem powinna zawierać takie dane, które pozwolą pacjentowi podjąć decyzję o wyrażeniu zgody na zabieg z pełną świadomością tego, na co się godzi i czego może się spodziewać. Lekarz powinien poinformować pacjenta o rodzaju i celu zabiegu oraz o wszystkich jego następstwach, które są zwykle skutkiem zabiegu, tj. pożądanych – ze względu na jego cel – skutkach zabiegu, jak i o innych jego skutkach (tzw. skutkach ubocznych). Informacja powinna w szczególności obejmować te dające się przewidzieć możliwe następstwa zabiegu, zwłaszcza jeżeli są to następstwa polegające na znacznym i istotnym uszczerbku zdrowia, które – jako skutek uboczny – wprawdzie występują rzadko lub bardzo rzadko, ale nie można ich wykluczyć, i powinna określać stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia. W tym wypadku nie można jednakże wymagać, by informacja wymieniała wszystkie możliwe objawy następstw zabiegu i zawierała ich opis. Wystarczające jest ogólne określenie rodzaju możliwych następstw zabiegu oraz wskazanie, czy zagrażają życiu pacjenta ewentualnie jaki mogą mieć wpływ (doniosłość) na prawidłowe funkcjonowanie organizmu.”

Piśmiennictwo

  1. Dukiet-Nagórska T.: Autonomia pacjenta a polskie prawo karne. Warszawa, 2008
  2. Ignaczewski J.: Zgoda pacjenta na leczenie. Warszawa, 2003
  3. Kubiak R.: Zgoda na zabieg medyczny. Kompendium dla lekarzy. Kraków, 2013
  4. Kubiak R.: Prawo medyczne. Warszawa, 2017
  5. Świderska M.: Zgoda pacjenta na zabieg medyczny. Toruń, 2007
  6. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 listopada 2012 r. (sygn. akt: I ACa 596/12, LEX nr 1246866)
  7. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 marca 2005 r. (sygn. akt: I ACa 784/04, PiM 2007/2)
  8. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1999 r. (sygn. akt: II CKN 511/98, M.Prawn. 2007/7)
  9. Zielińska E. (red.): Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz. Warszawa, 2014

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej