Jakie jest właściwe postępowanie w przypadku dodatniego posiewu kału w kierunku grzybów u dzieci z objawami nieswoistymi (np. przewlekłym bólem brzucha)? Czy zasiedlenie przewodu pokarmowego przez Candida glabrata lub albicans daje jakiekolwiek objawy? Czy pacjent wymaga leczenia lekami przeciwgrzybiczymi lub probiotykami?

W opisanym przypadku najważniejszą kwestią jest zrozumienie, czym jest grzybica przewodu pokarmowego.

Grzybica przewodu pokarmowego jest niezwykle rzadką chorobą infekcyjną wywoływaną przez grzyby. Może obejmować różne odcinki przewodu pokarmowego, głównie przełyk. Jednymi z najczęstszych patogenów odpowiedzialnych za zachorowania są grzyby z rodzaju Candida, szczególnie gatunek Candida albicans. Grzybica przewodu pokarmowego dotyczy przede wszystkim przewlekle chorych dzieci:

• z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odporności (np. z nowotworami, chorobami hematologicznymi, po przeszczepie narządu, z AIDS)

• z niewyrównaną cukrzycą

• z niedożywieniem w przebiegu zespołu złego wchłaniania, chorób autoimmunizacyjnych, jadłowstrętu psychicznego

• długotrwale hospitalizowanych, zwłaszcza na oddziałach intensywnej terapii

• stosujących restrykcyjne diety eliminacyjne prowadzące do niedoborów witaminy A, B1, B2 i żelaza

• otrzymujących przewlekle niektóre leki (antybiotyki, inhibitory pompy protonowej [IPP]).

W celu rozpoznania grzybicy przewodu pokarmowego należy wykonać badanie endoskopowe wraz z badaniem cytologicznym i histologicznym (podczas endoskopii lekarz pobiera wymaz oraz wycinki w celu hodowli i badania pod mikroskopem). Należy jednak pamiętać, że wyhodowanie grzyba z rodzaju Candida u osoby, u której nie stwierdzono charakterystycznych zmian w badaniu endoskopowym, nie świadczy o istnieniu tej choroby.

Wybór leku zależy od stanu pacjenta, rodzaju niedoboru odporności oraz ciężkości zakażenia. W pierwszej kolejności należy zastosować lek, który nie przenika do krwi (nystatyna), lub inne leki doustne (flukonazol, itrakonazol, ketokonazol) przez 2–4 tygodni.

Natomiast u dziecka bez zaburzeń odporności i dodatkowych obciążeń, jedynie z przewlekłym czynnościowym bólem brzucha, nie ma wskazań do wykonywania badania mikrobiologicznego stolca, zwłaszcza posiewu w kierunku Candida albicans. Często wzrost grzyba wiąże się bowiem jedynie z jego obecnością w okolicy odbytu (w wyniku nieodpowiedniej higieny, zaparcia wywołującego stan zapalny tej okolicy), ale nie jest to grzybica przewodu pokarmowego.

Co w takim razie zalecić pacjentowi z nieswoistymi dolegliwościami bólowymi i dodatnim wynikiem badania stolca lub wymazu z odbytu w kierunku Candida albicans?

W pierwszej kolejności należy omówić zasady właściwej higieny okolicy odbytu oraz wyleczyć miejscowy stan zapalny (jeśli jest obecny), a po kilku dniach powtórzyć badanie stolca (głównie w celu uspokojenia rodziców). Jeśli pacjent cierpi z powodu zaparcia, należy zweryfikować jego dietę i zlecić odpowiednie leki.

Nie ma również wskazań do stosowania leków przeciwgrzybiczych, jeśli pacjent przyjmował przewlekle antybiotyk lub IPP. Można na kilka dni włączyć probiotyk, jednak nie ma danych uzasadniających jego długotrwałe stosowanie.

Piśmiennictwo

1. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2017