Do pewnego rozpoznania zakażenia pałeczką krztuśca konieczne jest wyhodowanie bakterii Bordetella pertussis lub wykrycie jej DNA w wymazie pobranym z tylnej części nosogardła (przez nos). Krztusiec nie powoduje nosicielstwa. Źródłem zakażenia są chorzy, czasem skąpoobjawowi.
Zgodnie z zaleceniami Centers for Disease Control and Prevention (CDC), rozpoznanie krztuśca można uznać za pewne w przypadku:
utrzymywania się kaszlu co najmniej przez 14 dni oraz gdy spełnione jest co najmniej jedno z następujących kryteriów: występują napady kaszlu, świst wdechowy przypominający pianie lub wymioty po napadzie kaszlu
uzyskania dodatniego wyniku posiewu, jego potwierdzenia metodą PCR lub potwierdzenia powiązania epidemiologicznego (zakażenie od chorego z potwierdzonym krztuścem).
Największą swoistością charakteryzuje się hodowla B. pertussis z wymazu z tylnej ściany nosogardła (albo aspiratu z tylnej ściany nosogardła) na specjalnym podłożu (np. Regan-Lowe). Materiał należy pobierać wymazówką wykonaną z dakronu lub alginianu wapnia. Nie należy stosować wymazówek wykonanych z bawełny lub sztucznego jedwabiu, które są toksyczne dla pałeczek krztuśca i mogą być przyczyną wyników fałszywie ujemnych. Prawidłową metodę pobrania wymazu przedstawia film szkoleniowy CDC (www.youtube.com/watch?v=zqX56LGItgQ). Dodatnie wyniki posiewu można uzyskać w początkowej fazie choroby (w pierwszych 2 tygodniach, po 3. tygodniu choroby posiewy są zwykle ujemne), przed podaniem antybiotyku.
Najczulszą metodą jest natomiast PCR. Materiał do tego badania można pobrać do 3.–4. tygodnia trwania choroby, nawet po rozpoczęciu antybiotykoterapii. W Polsce badanie PCR można wykonać m.in. w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego–Państwowym Zakładzie Higieny (NIZP–PZH) w Warszawie.
Jeżeli chodzi o metody serologiczne, to podstawowym problemem jest brak walidacji (nieznana powtarzalność wyników, wiarygodność i przydatność metody, czyli „jakość testu”) – oznaczenia te posiadają wartość diagnostyczną jedynie u młodzieży i dorosłych. Potwierdzeniem zakażenia jest zwykle co najmniej 2-krotne zwiększenie miana przeciwciał w 2 próbkach surowicy (pobranych w fazie ostrej i zdrowienia – po 2–4 tygodniach). Pojedyncze oznaczenie swoistych przeciwciał u dzieci ma wątpliwe znaczenie diagnostyczne (zbyt mała czułość i swoistość).
Warto również pamiętać, że przebycie mononukleozy podważa wiarygodność wszelkich oznaczeń serologicznych, które często są fałszywie dodatnie przez kilka miesięcy po tej chorobie. W przypadku niezastosowania antybiotyku krztusiec pozostaje zaraźliwy przez około 21 dni.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej