Jakie są aktualne wskazania do stosowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym w ramach leczenia u dzieci?

Kwas klawulanowy blokuje aktywność ß-laktamaz wytwarzanych przez bakterie oporne na ampicylinę i amoksycylinę, zatem dodatek inhibitora ß-laktamaz, którym jest kwas klawulanowy, poszerza zakres działania amoksycyliny o drobnoustroje oporne na amoksycylinę i ampicylinę, w tym gronkowce, Haemophilus influenzae i Campylobacter spp. Zakres działania przeciwbakteryjnego amoksycyliny z kwasem klawulanowym jest szeroki i obejmuje:

• paciorkowce (Streptococcus pyogenes grupy A, paciorkowce grupy B, C, F i G), również pneumokoki (Streptococcus pneumoniae)

• gronkowiec złocisty wrażliwy na metycylinę (MSSA), gronkowce koagulazoujemne (Staphylococcus saprophyticus i in.)

• enterokoki (Enterococcus faecalis)

• laseczki Gram-dodatnie (Arcanobacterium spp., Corynebacterium diphteriae)

• pałeczki Gram-ujemne (Escherichia coli, Klebsiella spp., Haemphilus influenzae, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Moraxella catarrhalis, Shigella spp., Salmonella spp., Campylobacter jejuni, Pseudomonas multocida)

• ponadto Bacillus fragilis, Fusobacterium necrophorum, promieniowce Actinomyces spp., Clostridium spp., Leptospira spp., Borrelia burgdorferi oraz Propionibacterium acnes.

Wśród wymienionych drobnoustrojów znajdują się najważniejsze czynniki etiologiczne zakażeń dróg oddechowych.

Zgodnie z aktualnymi „Rekomendacjami postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego” (2016) i innymi wytycznymi amoksycylinę z kwasem klawulanowym stosuje się w przypadku:

• niepowodzenia leczenia ostrego zapalenia ucha środkowego (brak poprawy klinicznej po 2–3 dniach leczenia amoksycyliną lub nawrót w ciągu 7 dni od zakończenia leczenia)

• ostrego zapalenia ucha środkowego u dziecka, które w ciągu ostatniego miesiąca przeszło antybiotykoterapię z jakiejkolwiek przyczyny, nawet jeśli w ramach tego leczenia zlecono amoksycylinę z kwasem klawulanowym (zalecenia AAP, 2013)

• ostrego bakteryjnego zapalenia zatok (lek drugiego wyboru, podobnie jak w ostrym zapaleniu ucha środkowego)

• pozaszpitalnego zapalenia płuc (u dzieci w wieku od 3 tyg. do 3 mies. lek pierwszego wyboru, natomiast u pacjentów w wieku 5–15 lat zalecana w przypadku nawrotu lub stosowania antybiotyku w ciągu ostatniego miesiąca z jakiejkolwiek przyczyny)

• zakażenia skóry i tkanki podskórnej (zwłaszcza w przypadku zanieczyszczonych ran)

• profilaktyki poekspozycyjnej ran kąsanych (pogryzienia przez koty, psy, ludzi, świnie, szczury, szopy, skunksy i nietoperze), zwłaszcza w okolicy twarzy, kończyn lub przy uszkodzeniu ścięgien i torebek stawowych

• zakażeń tkanek miękkich

• zakażenia kości i stawów.

Podsumowując, amoksycylina z kwasem klawulanowym jest skuteczna wobec częstych czynników etiologicznych zakażeń układu oddechowego: pneumokoków, H. influenzae, M. catarrhalis, i paciorkowców ropnych, które zachowały pełną wrażliwość na penicylinę, a także MSSA. Co ważne, nie działa na bakterie nietypowe (Mycoplasma, Chlamydia i Legionella) ani na pałeczkę krztuśca.

Piśmiennictwo

1. The Sanford Guide to Antimicrobial Therapy, 2017
2. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. (red.): Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2016
3. KOROUN: Projekt Alexander 2009–2012. www.koroun.edu.pl/pdf/Alex2009-2012wykresy4.pdf
4. Charakterystyka Produktów Leczniczych: Amoksiklav, Augmentin