Jak często występują zakażenia gardła i migdałków wywołane paciorkowcami grupy G?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jak często występują zakażenia gardła i migdałków wywołane paciorkowcami grupy G (w tym ß-hemolizującym, np. S. canis)? Czy identyfikacja grupy ma znaczenie kliniczne? Czy zależy od tego czas leczenia (inny niż zalecane 10 dni)?

Odpowiedź

ß-hemolizujący Streptococcus canis (paciorkowiec psi), którego jako pierwszy opisał Stafseth i wsp. w 1986 roku, wywołuje infekcje głównie u zwierząt, przede wszystkim u psów i krów, ale wyizolowano go też od myszy, szczurów, kotów, norek, królików i lisów, a także od ludzi. Zwykle wywołuje bezobjawowe nosicielstwo na błonach śluzowych i skórze psów, ale może też prowadzić do rozwoju ropnych zakażeń skóry, dróg moczowych, macicy i gruczołu sutkowego, a także poronień. Sporadycznie prowadzi do rozwoju paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego i martwiczego zapalenia powięzi, podobnie jak paciorkowce ß-hemolizujące grupy A u ludzi.

Ten gatunek istotnie różni się od innego paciorkowca należącego do grupy G, ß- albo α-hemolizującego paciorkowca Streptococcus dysgalactiae subsp. equisimilis, który często naturalnie występuje u ludzi. Jego bezobjawowe nosicielstwo w gardle, na skórze i w przewodzie pokarmowym może dotyczyć około 20% ludzi, a nosicielstwo w drogach rodnych – 5% kobiet.

Przez długie lata uważano, że Streptococcus canis rzadko wywołuje zakażenia u ludzi, jednak nowe dane wskazują, że jego znaczenie może być niedoceniane. W piśmiennictwie dostępne są opisy zachorowań (bakteriemia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie otrzewnej), głównie u osób starszych lub z chorobą nowotworową.

Problem z określeniem znaczenia chorobotwórczego paciorkowców ß-hemolizujących grupy G dla ludzi wynika z trudności w ich różnicowaniu z paciorkowcami ß-hemolizującymi grupy A. Kolonie Streptococcus canis na agarze z krwią przypominają kolonie paciorkowców grupy A, dlatego łatwo je pomylić. W związku z tym w celu ich różnicowania konieczna jest dokładna diagnostyka mikrobiologiczna (np. genotypowanie), która nie jest stosowana rutynowo.

Paciorkowce grupy G, Streptococcus canis oraz Streptococcus dysgalactiae są in vitro wrażliwe na penicylinę benzylową (krystaliczną), metycylinę, ampicylinę, wankomycynę, większość cefalosporyn, zwykle wrażliwe na makrolidy (erytromycyna), fluorochinolony oraz linkozamidy (linkomycyna, klindamycyna), natomiast oporne na sulfonamidy, w tym także sulfametoksazol i trimetoprim. Czas leczenia zależy od postaci klinicznej zakażenia i wynosi 7–14 dni. W zapaleniu gardła i migdałków (angina) zaleca się 10–14-dniową terapię.

Podsumowując, paciorkowce grupy G wywołują u ludzi zakażenia podobne jak paciorkowce grupy A, w tym ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, zapalenie tkanki podskórnej, różę, zapalenie naczyń i węzłów chłonnych oraz sporadycznie bakteriemię. W przeciwieństwie do paciorkowców grupy A nie wywołują gorączki reumatycznej i nie wiadomo, czy wywołują kłębuszkowe zapalenie nerek. Szacuje się, że mogą odpowiadać za kilka do kilkunastu procent zakażeń, w tym bakteriemii wywołanych przez wszystkie paciorkowce.

Piśmiennictwo

1. Whatmore A.M., Engler K.H., Gudmundsdottir G., Efstratiou A.: Identification of isolates of Streptococcus canis infecting humans. J. Clini. Microbiol., 2001; 39 (11): 4196–4199
2. Devriese L., Hommez J., Kilpper-Bälz R., Schleifer K.: Streptococcus canis sp. nov.: a species of group G Streptococci from animals. Int. J. Syst. Evol. Microbiol., 1989; 36 (3): 422–425
3. Lam M.M., Clarridge J.E., Young E.J., Mizuki S.: The other group G Streptococcus: increased detection of Streptococcus canis ulcer infections in dog owners. J. Clin. Microbiol., 2007; 45 (7): 2327–2329
4. Bert F., Lambert-Zechovsky N.: Septicemia caused by Streptococcus canis in a human. J. Clin. Microbiol., 1997; 35 (3): 777–779
5. Jacobs J.A., de Kron M.C.T., Kellens J.T.C., Stobberingh E.E.: Meningitis and sepsis due to the Group G streptococcus. Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis., 1993; 12: 224–225
6. Khan J.A., Evans H.E., Macabuhay M.R. i wsp.: Primary peritonitis due to Group G streptococcus: a case report. Pediatrics, 1975; 56:1078–1079
7. Ciszewski M., Zegarski K., Szewczyk E.M.: Streptococcus dysgalactiae subsp. Equisimilis isolated from infections in dogs and humans: are current subspecies identification criteria accurate? Curr. Microbiol., 2016; 73 (5): 684–688