Jak postępować z dzieckiem, jeśli nie mamy pewności, czy choruje na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mózgu?

30-03-2020
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Rzeczywiście, czasami początkowo można mieć wątpliwości.

Podział neuroinfekcji najczęściej jest nieco dydaktyczny, a obie wymienione jednostki chorobowe mogą się na siebie nakładać, na przykład bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) jest właściwie zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, dlatego jego przebieg jest tak ciężki.

Wspólnymi objawami neuroinfekcji są: gorączka, objawy oponowe (zwłaszcza sztywność karku), nadwrażliwość na bodźce (np. dźwięki), drażliwość oraz senność. Jednak pozostałe objawy się różnią.

Typowe zapalenie mózgu jest zakażeniem o etiologii wirusowej, przebiegającym z towarzyszącymi zaburzeniami świadomości i objawami ogniskowymi. W badaniach obrazowych (rezonans magnetyczny [MR], tomografia komputerowa [TK]) widoczne są zmiany zapalne miąższu mózgu, a zapis EEG jest nieprawidłowy. Wynik badania płynu mózgowo-rdzeniowego przypomina zmiany stwierdzane w wirusowym ZOMR. Choroba może się utrzymywać przez długi czas, a powrót do zdrowia może zająć kilka tygodni, pozostawiając trwałe następstwa.

Z kolei wirusowe ZOMR zwykle ma łagodny i samoograniczający się przebieg, ostre objawy utrzymują się zwykle przez 3–4 dni i ustępują, nie pozostawiając żadnych następstw. Podstawowe znaczenie ma różnicowanie ropnego i wirusowego ZOMR oraz zapalenia mózgu, ponieważ ich leczenie jest zupełnie inne – wirusowe ZOMR leczy się objawowo, bakteryjne ZOMR wymaga zastosowania antybiotyku, a w wirusowym zapaleniu mózgu stosuje się acyklowir (przynajmniej do czasu wykluczenia zakażenia wirusem Herpes simplex) oraz zwykle glikokortykosteroidy (GKS), a niekiedy także immunoglobuliny. W związku z tym niezwykle istotne jest precyzyjne określenie rodzaju zakażenia ośrodkowego układu nerwowego. W tym celu należy ustalić czynniki ryzyka i narażenie, przeprowadzić badanie neurologiczne oraz wykonać nakłucie lędźwiowe z badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego, badania wirusologiczne i mikrobiologiczne. W razie potrzeby wykonuje się EEG i badania obrazowe. Ze względu na poważne rokowanie i stosunkowo rzadkie występowanie neuroinfekcji, diagnostykę i leczenie powinni prowadzić doświadczeni lekarze w wyspecjalizowanych ośrodkach.

Piśmiennictwo

  1. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Meningitis (bacterial) and meningococcal septicaemia in under 16s: recognition, diagnosis and management. NICE, 2015: CG102
  2. Albrecht P., Hryniewicz W., Kuch A. i wsp.: Rekomendacje postępowania w zakażeniach bakteryjnych ośrodkowego układu nerwowego. http://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Rekomendacje/rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf
  3. Levy M., Wong E., Fried D.: Diseases that mimic meningitis. Analysis of 650 lumbar punctures. Clin. Pediatr. (Phila), 1990; 29 (5): 254–255
  4. Solomon T., Hart I., Beeching N.J.: Viral Encephalitis: a clinician’s guide. Pract. Neurol., 2007; 7: 288–305

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej