Opisywane objawy są charakterystyczne dla młodzieńczej dermatozy podeszew stóp (juvenile plantar dermatosis – JPD [synonimy: atopic winter feet, sweaty sock dermatitis, dermatitis plantaris sicca, pulpitis sicca]).
JPD jest przewlekłą, samoograniczającą się chorobą, związaną z działaniem wilgoci. Często występuje u dzieci chorych na AZS, częściej u chłopców. Zwykle obserwuje się ją u pacjentów w wieku 3–14 lat, choć może nawracać aż do okresu dojrzewania. Nawroty i zaostrzenia zmian obserwuje się głównie w miesiącach zimowych oraz letnich.
Do czynników ryzyka, oprócz dodatniego wywiadu w kierunku atopii, należy nadpotliwość dłoni i stóp oraz noszenie nieprzewiewnego obuwia.
Naprzemienne narażenie na wilgoć i gwałtowne osuszanie prowadzi po początkowym przewodnieniu warstwy rogowej naskórka do jej nadmiernego odwodnienia. Powoduje to uszkodzenie warstwy rogowej i utratę ochronnej warstwy lipidowej skóry, powstawanie mikrouszkodzeń i rozwój zmian o charakterze kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia.
Skóra narażona na macerację i pocieranie jest czerwonawa, wygładzona, błyszcząca, przesuszona i popękana z towarzyszącym delikatnym złuszczaniem, czasem ze świądem i głębszymi, bolesnymi pęknięciami.
Zmiany występują symetrycznie, są dość dobrze ograniczone, zlokalizowane w częściach stopy bezpośrednio stykających się z butami (opuszki palców stóp – zwłaszcza paluchów, głowy kości śródstopia, pięty). Grzbietowe powierzchnie stóp i przestrzenie międzypalcowe nie są zajęte.
Podobne zmiany, chociaż rzadziej, mogą występować także na palcach rąk. Najczęściej są one związane z noszeniem wilgotnych rękawiczek lub nadpotliwością dłoni.
W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, grzybicę stóp oraz łuszczycę dłoni i podeszew.
W postępowaniu bardzo istotna jest profilaktyka obejmująca:
unikanie okluzyjnego, nieprzepuszczalnego obuwia i słabo wchłaniających wilgoć skarpet
zdejmowanie butów w pomieszczeniach
częstą zmianę wilgotnych skarpet
delikatne osuszanie spoconych stóp
noszenie bawełnianych skarpet.
Korzystne jest stosowanie emolientów i delikatnych środków keratolitycznych (np. preparaty z mocznikiem) od razu po zdjęciu butów i skarpet. Czasem konieczne jest dołączenie miejscowego GKS o średniej lub dużej sile działania, aby zmniejszyć świąd i stan zapalny. Miejscowe GKS o małej sile działania są zwykle nieskuteczne.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej