Czy uzasadnione jest podawanie wlewu z mannitolu przed nakłuciem lędźwiowym?

15-04-2021
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Nie ma takich zaleceń. Jak rozumiem, podanie mannitolu miałoby na celu obniżenie ciśnienia śródczaszkowego, jednak ciśnienie obniża już samo nakłucie przez upust płynu. W czasie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zwłaszcza bakteryjnego, ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego rzeczywiście jest zwykle zwiększone (>20 mm Hg).

Wykonanie nakłucia lędźwiowego przy zwiększonym ciśnieniu płynu mózgowo-rdzeniowego może grozić wgłobieniem tylko w przypadku upośledzenia jego krążenia, czyli gdy nie można wyrównać ciśnienia między jamą czaszki a kanałem kręgowym, na przykład z powodu obecności guza tylnego dołu czaszki lub obrzęku mózgu, który uszczelnia okolice otworu wielkiego. Jeżeli natomiast płyn mózgowo-rdzeniowy krąży prawidłowo, to ciśnienie w układzie wyrównuje się i nie ma różnicy ciśnień, która mogłaby doprowadzić do wgłobienia i śmierci.

Podsumowując, jeżeli nie ma przeciwwskazań do wykonania nakłucia lędźwiowego, to zmniejszanie ciśnienia śródczaszkowego nie jest potrzebne. Jeśli natomiast występują przeciwwskazania do nakłucia (np. zmiana ogniskowa z efektem masy jak guz czy ropień mózgu), to nakłucia nie można wykonać. Dodam, że samo zwiększone ciśnienie śródczaszkowe nie stanowi przeciwwskazania do nakłucia lędźwiowego – przeciwwskazanie stanowią stany zagrażające wgłobieniem, a hipertoniczny roztwór NaCl jest skuteczniejszy niż mannitol.

Piśmiennictwo

  1. Kamel H., Navi B.B., Nakagawa K. i wsp.: Hypertonic saline versus mannitol for the treatment of elevated intracranial pressure: a meta-analysis of randomized clinical trials. Crit. Care Med., 2011; 39 (3): 554–559
  2. Stubbe H.D.: Salt or sugar on the brain: does it matter except for taste? Crit. Care Med., 2011; 39 (3): 601–602
  3. Quincke H.I.: Lumbar puncture. (W:) Church A. (red.): Diseases of the nervous system. Appleton, New York, 1909: 223
  4. Michael B., Menezes B.F., Cunniffe J. i wsp.: Effect of delayed lumbar punctures on the diagnosis of acute bacterial meningitis in adults. Emerg. Med. J., 2010; 27 (6): 433–438
  5. Albrecht P., Hryniewicz W., Kuch A. i wsp.: Rekomendacje postępowania w zakażeniach bakteryjnych ośrodkowego układu nerwowego. http://antybiotyki.edu.pl/wp-content/ uploads/Rekomendacje/rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf
  6. Doherty C.M., Forbes R.B.: Diagnostic lumbar puncture. Ulster Med. J., 2014; 83 (2): 93–102
  7. Binder D.K., Horton J.C., Lawton M.T. i wsp.: Idiopathic intracranial hypertension Neurosurgery, 2004; 54 (3): 538–551
  8. Moxon Ch., Zhao L., Chenxi L. i wsp.: Safety of lumbar puncture in comatose children with clinical features of cerebral malaria. Neurology, 2016; 87 (22): 2355–2362
  9. Glimaker M., Johansson B., Grindborg Ö. i wsp.: Adult bacterial meningitis: earlier treatment and improved outcome following guideline revision promoting prompt lumbar puncture. Clin. Infect. Dis., 2015; 60: 1162–1169
  10. Mollan S.P., Ali F., Hassan-Smith G. i wsp.: Evolving evidence in adult idiopathic intracranial hypertension: pathophysiology and management. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, 2016; 87 (9): 982–992
  11. Kneen R., Solomon T., Appleton R.: The role of lumbar puncture in children with suspected central nervous system infection. BMC Pediatrics, 2002; 2: 8
  12. Evans R.W.: Complications of lumbar puncture. Neurol. Clin., 1998; 16: 83–105
  13. Pomorska D., Wanke-Rytt M., Kuchar E.: Punkcja lędźwiowa - wskazania, technika wykonania i opieka nad pacjentem po zabiegu. Standardy Medyczne Pediatria, 2017; 4 

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej