Jakie są wskazania do doustnego podania cefalosporyny III generacji (cefiksymu) w świetle aktualnych zaleceń?

Cefiksym to półsyntetyczny antybiotyk β-laktamowy, cefalosporyna III generacji, przeznaczony do podawania doustnego. Mechanizm jej działania, podobnie jak wszystkich β-laktamów, polega na blokowaniu syntezy bakteryjnej ściany komórkowej i wiąże się głównie z powinowactwem do PBP. Z tego powodu zakres działania przeciwdrobnoustrojowego (bakteriobójczego) obejmuje bakterie Gram-dodatnie oraz Gram-ujemne, które posiadają ścianę komórkową. Antybiotyk opracowano przede wszystkim z myślą o zakażeniach wywołanych przez bakterie Gram-ujemne, w tym zakażenia dróg moczowych.

Cefiksym działa bakteriobójczo na:

• Gram-dodatnie: S. pneumoniae, S. pyogenes, Streptococcus agalactiae

• Gram-ujemne: H. influenzae, Haemophilus parainfluenzae, Branhamella catarrhalis, Neisseria gonorrhoeae, Escherichia coli, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris i pozostałe Proteus spp., Klebsiella pneumoniae, Klebsiella oxytoca, Enterobacter spp., Pasteurella multocida, Providencia spp., Salmonella spp., Shigella spp., jak też Citrobacter amalonaticus, Citrobacter diversus oraz Serratia marcescens.

Na działanie cefiksymu oporne są:

• Gram-dodatnie: Listeria monocytogenes, Enterococcus spp., większość szczepów gronkowców (koagulazo-ujemnych i -dodatnich)

• Gram-ujemne bakterie z rodzaju Pseudomonas

• większość bakterii beztlenowych.

We wskazaniach do stosowania wytwórca wymienia: „leczenie ostrych i przewlekłych zakażeń wywołanych przez drobnoustroje chorobotwórcze wrażliwe na cefiksym: zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych, niepowikłane zakażenia nerek i dróg moczowych oraz zakażenia wywołane przez Shigella spp.”

Jak się mają wymienione wskazania do aktualnych zaleceń?

Dla zrozumienia różnic warto wspomnieć o ich przyczynach. Wytwórcy zależy na sprzedaży, dlatego skupia się na częstych wskazaniach do stosowania antybiotyku (jak angina paciorkowcowa, OZUŚ i zakażenia dróg oddechowych), z kolei nadrzędnym celem wytycznych jest dobro pacjentów i ochrona antybiotyków (aby opóźnić rozwój oporności). Antybiotyki o szerokim zakresie działania rezerwuje się dla szczególnych przypadków, a w pierwszej kolejności zaleca się stosowanie antybiotyków o możliwie wąskim zakresie działania. Zgodnie z polskimi rekomendacjami, lekiem pierwszego wyboru w anginie paciorkowcowej jest penicylina fenoksymetylowa, a w OZUŚ amoksycylina w dużych dawkach, zapewniających skuteczność wobec pneumokoków i H. influenzae.

Przewagą cefiksymu jest doustne podawanie i zakres działania obejmujący bakterie G-ujemne, dlatego zaleca się go w zakażeniach wywołanych przez N. gonorrhoeae (w tym rzeżączka, rzeżączkowe zapalenie stawów i rzeżączka rozsiana), w zakażeniach dróg moczowych (w tym u niemowląt w pierwszych 3. mż.) oraz w czerwonce bakteryjnej (biegunka wywołana przez szczepy z rodzaju Shigella).

Piśmiennictwo

1. Williams P.C.M., Berkley J.A.: Guidelines for the treatment of dysentery (shigellosis): a systematic review of the evidence. Paediatr. Int. Child Health, 2018; 38 (S1): S50–S65
2. World Health Organization (WHO) guideline on treatment of Neisseria gonorrhea 2016 WHO 2016. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/246114/1/9789241549691-eng.pdf?ua=1
3. Workowski K.A., Bolan G.A.: Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2015. MMWR Recomm. Rep., 2015; 64 (RR-03): 1–137
4. Workowski K.: In the clinic. Chlamydia and gonorrhea. Ann. Intern. Med., 2013; 158 (3): ITC2-1
5. Mayor M.T., Roett M.A., Uduhiri K.A.: Diagnosis and management of gonococcal infections. Am. Fam. Physician, 2012; 86 (10): 931–938
6. Lewis D.A.: Global resistance of Neisseria gonorrhoeae: when theory becomes reality. Curr. Opin. Infect. Dis., 2014; 27 (1): 62–67
7. Bignell C., Unemo M., European STI Guidelines Editorial Board: 2012 European guideline on the diagnosis and treatment of gonorrhoea in adults. Int. J. STD AIDS, 2013; 24 (2): 85–92
8. Brown M.D., Mace S.E., Gemme S.R. i wsp.; American College of Emergency Physicians (ACEP): Clinical policy for well-appearing infants and children younger than 2 years of age presenting to the Emergency Department with fever. Ann. Emerg. Med., 2016; 67 (5): 625–639
9. Westra S.J., Karmazyn B.K., Alazraki A.L. i wsp.; American College of Radiology (ACR): Appropriateness Criteria for fever without source or unknown origin (child). J. Am. Coll. Radiol., 2016; 13 (8): 922–930
10. Pearls and Pitfalls in the Diagnosis and Treatment of Pediatric UTI Children’s Mercy Hospitals & Clinics guidelines. www.childrensmercy.org/health-care-providers/providers/connect-with-childrens-mercy/newsletter-the-link/wise-use-of-antibiotics-april-2019/
11. NICE Antimicrobial stewardship: prescribing antibiotics. www.nice.org.uk/advice/ktt9
12. Long S.S.: Review diagnosis and management of undifferentiated fever in children. J. Infect., 2016; 72 (supl.): S68–S76
13. Woll C., Neuman M.I., Pruitt C.M. i wsp.: Febrile Young Infant Research Collaborative. Epidemiology and etiology of invasive bacterial infection in infants ?60 days old treated in emergency departments. J. Pediatr., 2018; 200: 210–217.e1
14. Chancey R.J., Jhaveri R.: Fever without localizing signs in children in post-Hemophilus influenzae type B and postpneumococcal era. Minerva Pediatr., 2009; 61 (5): 489–501
15. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. (red.): Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2016. http://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Rekomendacje/Rekomendacje2016.pdf