Opis przypadku:
U 7-letniej dziewczynki z postacią nielicznostawową MIZS (dziecko w trakcie leczenia MTX) podczas badania bilansowego okazało się, że nie
pozostaje ona pod opieką specjalistów innych niż reumatolog i lekarz
rodzinny, tj. okulisty, stomatologa ani lekarza rehabilitacji. Czy
u 7-letniej dziewczynki z MIZS konieczne są wizyty kontrolne u okulisty
i lekarza rehabilitacji (konsultacja stomatologiczna co 6 miesięcy jest
zalecana u wszystkich dzieci), jeśli nie stwierdza się istotnych
zaburzeń? W badaniu nie wykryto dużych nieprawidłowości, choć
dziewczynka nie potrafiła zrobić pełnego skłonu i przysiad wykonywała
z uniesionymi piętami, a zgodnie z wywiadem zebranym od rodziców nie
uprawiała regularnie aktywności fizycznej poza okresowymi rodzinnymi
spacerami/jazdą na rowerze/zabawą na placu zabaw.
Czy zalecenie regularnej, ogólnorozwojowej aktywności fizycznej
codziennie, jak innym dzieciom w podobnej sytuacji, jest wystarczające,
czy też dziecko z MIZS powinno chodzić na zajęcia rehabilitacyjne
niezależnie od wyniku badania? W badaniu narządu wzroku stwierdzano
prawidłową ostrość widzenia, ruchomość oczu, reaktywność źrenic,
symetryczne refleksy rogówkowe i czerwone odblaski z dna oka.
Odpowiedź:
Każdy pacjent z rozpoznanym MIZS wymaga systematycznej kontroli okulistycznej.
Zapalenie błony naczyniowej oka to najczęstszy pozastawowy objaw MIZS; może występować w postaci przewlekłej lub ostrej. Przewlekłe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej występuje u 10–20% dzieci z MIZS, zwykle przebiega bezobjawowo. Dziecko nie zgłasza objawów i rzadko można zaobserwować zewnętrzne objawy zapalenia. Odmienna postać zapalenia błony naczyniowej oka – ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka – występuje u dzieci chorych na MIZS, z zapaleniem przyczepów ścięgnistych lub łuszczycowym zapaleniem stawów. Ostre zapalenie błony naczyniowej oka charakteryzuje się nagłym wystąpieniem rumienia, bólu i światłowstrętu.
Niekontrolowane/nierozpoznane przewlekłe zapalenie błony naczyniowej oka może prowadzić do powikłań zagrażających wzrokowi, takich jak zrosty, zaćma i jaskra – u 25–50% pacjentów z tym powikłaniem – oraz nieodwracalną utratą wzroku u 10–20% dzieci. Regularne badania przesiewowe okulistyczne umożliwiają wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie, które zastosowane w odpowiednim czasie może zapobiec powikłaniom.
Do grupy obarczonej dużym ryzykiem tego powikłania zalicza się dzieci z postacią nielicznostawową MIZS rozpoznaną <7. roku życia, a także z postacią wielostawową z ujemnym czynnikiem reumatoidalnym, łuszczycowym zapaleniem stawów lub niezróżnicowanym zapaleniem stawów, u których występują również przeciwciała przeciwjądrowe, a czas trwania choroby wynosi ≤4 lata.
W tej grupie pacjentów zalecane jest badanie okulistyczne co 3 miesiące; w przypadku rozpoznania zapalenia błony naczyniowej – częściej.
U pozostałych pacjentów z MIZS powinno się przeprowadzać kontrole okulistyczne co 6 miesięcy.
Większość pacjentów z rozpoznanym MIZS nie wymaga regularnej rehabilitacji. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami fizjoterapię i/lub terapię zajęciową zaleca się warunkowo u dzieci z MIZS, które są zagrożone ograniczeniami czynnościowymi. Autorzy rekomendacji zwracają jednak uwagę, że to zalecenie jest warunkowe i oparte na niskiej jakości dowodach naukowych.
Cel postępowania w MIZS stanowi uzyskanie remisji klinicznej i jak najlepszej jakości życia. Praktycznie na pierwszym etapie leczenia pacjent z MIZS wymaga terapii przeciwzapalnej. Zgodnie z obecną wiedzą miejscowe stosowanie leków (poza dostawowymi glikokortykosteroidami) jest nieskuteczne. W przypadku ustąpienia objawów zapalenia (w tym bólu) i utrzymywania się przykurczów lub innego ograniczenia ruchomości stawów zaleca się kinezyterapię pod kontrolą fizjoterapeuty. Należy podkreślić, że obecne możliwości terapeutyczne umożliwiają powrót większości pacjentów z MIZS do pełnej aktywności fizycznej. Bardzo ważny jest regularny udział w lekcjach wychowania fizycznego i innych ruchowych zajęciach. Po ustąpieniu aktywnej choroby nie należy ograniczać aktywności fizycznej pacjentów.
Zatem opisana w pytaniu pacjentka bezwzględnie wymaga systematycznych kontroli okulistycznych co 3 miesiące z oceną przedniego odcinka oka, nie wymaga natomiast rehabilitacji. Należy zwrócić rodzicom uwagę na znaczenie systematycznej aktywności fizycznej dziecka.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej