Czy dziecko z MIZS powinno pozostawać pod opieką lekarza rehabilitacji i okulisty nawet mimo braku poważnych zaburzeń w badaniu?

08-10-2021
dr hab. n. med. Violetta Opoka-Winiarska
Klinika Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Opis przypadku:

U 7-letniej dziewczynki z postacią nielicznostawową MIZS (dziecko w trakcie leczenia MTX) podczas badania bilansowego okazało się, że nie pozostaje ona pod opieką specjalistów innych niż reumatolog i lekarz rodzinny, tj. okulisty, stomatologa ani lekarza rehabilitacji. Czy u 7-letniej dziewczynki z MIZS konieczne są wizyty kontrolne u okulisty i lekarza rehabilitacji (konsultacja stomatologiczna co 6 miesięcy jest zalecana u wszystkich dzieci), jeśli nie stwierdza się istotnych zaburzeń? W badaniu nie wykryto dużych nieprawidłowości, choć dziewczynka nie potrafiła zrobić pełnego skłonu i przysiad wykonywała z uniesionymi piętami, a zgodnie z wywiadem zebranym od rodziców nie uprawiała regularnie aktywności fizycznej poza okresowymi rodzinnymi spacerami/jazdą na rowerze/zabawą na placu zabaw.
Czy zalecenie regularnej, ogólnorozwojowej aktywności fizycznej codziennie, jak innym dzieciom w podobnej sytuacji, jest wystarczające, czy też dziecko z MIZS powinno chodzić na zajęcia rehabilitacyjne niezależnie od wyniku badania? W badaniu narządu wzroku stwierdzano prawidłową ostrość widzenia, ruchomość oczu, reaktywność źrenic, symetryczne refleksy rogówkowe i czerwone odblaski z dna oka.

Odpowiedź:

Każdy pacjent z rozpoznanym MIZS wymaga systematycznej kontroli okulistycznej.

Zapalenie błony naczyniowej oka to najczęstszy pozastawowy objaw MIZS; może występować w postaci przewlekłej lub ostrej. Przewlekłe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej występuje u 10–20% dzieci z MIZS, zwykle przebiega bezobjawowo. Dziecko nie zgłasza objawów i rzadko można zaobserwować zewnętrzne objawy zapalenia. Odmienna postać zapalenia błony naczyniowej oka – ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka – występuje u dzieci chorych na MIZS, z zapaleniem przyczepów ścięgnistych lub łuszczycowym zapaleniem stawów. Ostre zapalenie błony naczyniowej oka charakteryzuje się nagłym wystąpieniem rumienia, bólu i światłowstrętu.

Niekontrolowane/nierozpoznane przewlekłe zapalenie błony naczyniowej oka może prowadzić do powikłań zagrażających wzrokowi, takich jak zrosty, zaćma i jaskra – u 25–50% pacjentów z tym powikłaniem – oraz nieodwracalną utratą wzroku u 10–20% dzieci. Regularne badania przesiewowe okulistyczne umożliwiają wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie, które zastosowane w odpowiednim czasie może zapobiec powikłaniom.

Do grupy obarczonej dużym ryzykiem tego powikłania zalicza się dzieci z postacią nielicznostawową MIZS rozpoznaną <7. roku życia, a także z postacią wielostawową z ujemnym czynnikiem reumatoidalnym, łuszczycowym zapaleniem stawów lub niezróżnicowanym zapaleniem stawów, u których występują również przeciwciała przeciwjądrowe, a czas trwania choroby wynosi ≤4 lata.

W tej grupie pacjentów zalecane jest badanie okulistyczne co 3 miesiące; w przypadku rozpoznania zapalenia błony naczyniowej – częściej.

U pozostałych pacjentów z MIZS powinno się przeprowadzać kontrole okulistyczne co 6 miesięcy.

Większość pacjentów z rozpoznanym MIZS nie wymaga regularnej rehabilitacji. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami fizjoterapię i/lub terapię zajęciową zaleca się warunkowo u dzieci z MIZS, które są zagrożone ograniczeniami czynnościowymi. Autorzy rekomendacji zwracają jednak uwagę, że to zalecenie jest warunkowe i oparte na niskiej jakości dowodach naukowych.

Cel postępowania w MIZS stanowi uzyskanie remisji klinicznej i jak najlepszej jakości życia. Praktycznie na pierwszym etapie leczenia pacjent z MIZS wymaga terapii przeciwzapalnej. Zgodnie z obecną wiedzą miejscowe stosowanie leków (poza dostawowymi glikokortykosteroidami) jest nieskuteczne. W przypadku ustąpienia objawów zapalenia (w tym bólu) i utrzymywania się przykurczów lub innego ograniczenia ruchomości stawów zaleca się kinezyterapię pod kontrolą fizjoterapeuty. Należy podkreślić, że obecne możliwości terapeutyczne umożliwiają powrót większości pacjentów z MIZS do pełnej aktywności fizycznej. Bardzo ważny jest regularny udział w lekcjach wychowania fizycznego i innych ruchowych zajęciach. Po ustąpieniu aktywnej choroby nie należy ograniczać aktywności fizycznej pacjentów.

Zatem opisana w pytaniu pacjentka bezwzględnie wymaga systematycznych kontroli okulistycznych co 3 miesiące z oceną przedniego odcinka oka, nie wymaga natomiast rehabilitacji. Należy zwrócić rodzicom uwagę na znaczenie systematycznej aktywności fizycznej dziecka.

Piśmiennictwo

  1. Angeles-Han S.T, Ringold S. i wsp.: 2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Screening, Monitoring, and Treatment of Juvenile Idiopathic Arthritis-Associated Uveitis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2019; 71 (6): 703–716
  2. Ringold S., Angeles-Han S.T., Beukelman T. i wsp.: 2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Treatment of Juvenile Idiopathic Arthritis: Therapeutic Approaches for Non-Systemic Polyarthritis, Sacroiliitis, and Enthesitis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2019; 71 (6): 717–734

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej