Czy sportowcy–dzieci wymagają suplementacji minerałów?

08-11-2021
dr hab. nauk o kulturze fizycznej prof. nadzw. Barbara Frączek
Zakład Medycyny Sportowej i Żywienia Człowieka, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie

Właściwe odżywianie i nawadnianie ma duży wpływ na zdrowie młodego sportowca, wyniki sportowe oraz poziom wytrenowania. Przy odpowiednio zbilansowanej i urozmaiconej diecie nie powinny się pojawiać niedobory witamin i składników mineralnych.

Obecnie wielu młodych zawodników sięga po suplementy diety w celu poprawy wyników sportowych. W badaniach oceniających motywy stosowania preparatów zawierających witaminy i składniki mineralne wśród brytyjskich lekkoatletów wskazano na chęć ogólnej poprawy zdrowia, a także odporności i wydolności fizycznej, natomiast w grupie australijskich nastolatków suplementy stosowano w celu uzyskania krótkoterminowych korzyści zdrowotnych, zapobiegania chorobom, zwiększenia odporności, poprawy wydolności fizycznej i uzupełnienia niedostatecznej podaży mikroskładników z pożywieniem. Mimo iż suplementacja witamin i składników mineralnych może poprawić stan odżywienia dzieci, których dieta nie pokrywa zapotrzebowania na te składniki, nie ma żadnych dowodów naukowych uzasadniających stosowanie suplementów w celu poprawy wydolności. 

W wielu badaniach wykazano, że młodzież aktywna fizycznie często stosuje suplementy diety zawierające magnez oraz preparaty witaminowo-mineralne zarówno w dni treningowe, jak i te bez treningu, co wynikało przede wszystkim z braku wiedzy na temat przeznaczenia suplementów. Należy zaznaczyć, że nadmierna zawartość niektórych mikroskładników pokarmowych w diecie wraz z nieumiejętnym stosowaniem preparatów witaminowo-mineralnych może zaburzać funkcjonowanie organizmu w wyniku ich przedawkowania. Nie ma wiarygodnych danych potwierdzających korzystny wpływ suplementów diety na poprawę wyników sportowych oraz bezpieczeństwo ich stosowania u dzieci i młodzieży uprawiających sport.

Należy jednak zwrócić uwagę na właściwą zawartość niektórych składników pokarmowych w diecie, takich jak wapń, witamina D, sód i żelazo. Istotną rolą wapnia jest zachowanie prawidłowej budowy i wytrzymałości kości, właściwe funkcjonowanie enzymów oraz zapobieganie skurczom mięśni. Stosowanie preparatów zawierających wapń może się okazać konieczne, jeśli nie można dostarczyć jego niezbędnej ilości w diecie (np. w czasie obozów kondycyjnych). Z kolei witamina D jest niezbędna do właściwego wchłaniania wapnia, dlatego jej suplementację zaleca się zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym oraz u sportowców, którzy trenują w zamkniętych halach (siatkówka, łyżwiarstwo, taniec, gimnastyka) i w związku z tym ich ekspozycja na promienie słoneczne jest ograniczona. Zapotrzebowanie na sód zwiększa się w trakcie wysiłku fizycznego, ponieważ jest on wydalany z organizmu wraz z potem.

U młodych sportowców obserwuje się także zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. W porównaniu z nietrenującymi rówieśnikami posiadają oni większą masę mięśniową i większą objętość krwi krążącej. Dodatkowo intensywne treningi wiążą się z większą degradacją miocytów i erytrocytów. Szczególną uwagę należy również zwrócić na dojrzewające dziewczęta, u których wraz z utratą krwi podczas miesiączki zmniejsza się stężenie zażelaza, na dziewczęta, u których zanikło miesiączkowanie, oraz sportowców stosujących dietę wegetariańską lub o małej kaloryczności.

Piśmiennictwo

  1. Brzeziński M., Czarnecka P., Danielewicz A.: Żywienie dzieci i młodzieży uprawiających sport. Stand. Med. Pediatr., 2015; 12: 40–49
  2. Leonkiewicz M., Gacek M., Frączek B.: Wiedza i zachowania żywieniowe młodzieży uprawiającej sport – konieczność edukacji. (W:) Wolska-Adamczyk A. (red.): Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. Warszawa, WSIiZ, 2015: 72–86
  3. Meyer F., O’Connor H., Shirreffs M.S.: Nutrition for the young athlete. J. Sports Scienc., 2007; 25 (1): 73–82
  4. Nieper A.: Nutritional supplement practices in UK junior national track and field athletes. Br. J. Sports Med., 2005; 39: 645–649
  5. O’ Dea J.A.: Consumption of nutritional supplements among adolescents: usage and perceived benefits 2003. Health Educ. Res., 2003; 18: 98–107 

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej