Stwierdzenie zakażenia wirusem opryszczki zwykłej (HSV) u noworodka – dodatni wynik PCR z krwi w kierunku HSV – jest bardzo niepokojące. Zakażenia Herpes simplex u noworodków mogą wywołać oba typy wirusa: HSV-1 oraz HSV-2 i zazwyczaj ujawniają się w ciągu 28 dni po urodzeniu, ale czasami objawy są widoczne dopiero w ciągu pierwszych 6 tygodni życia.
Zakażenie wewnątrzmaciczne jest bardzo rzadkie – występuje z częstością 1/300 000 porodów. Dziecko rodzi się wówczas typowo z małogłowiem albo wodogłowiem i nieprawidłowościami w zakresie kończyn. Śmiertelność wynosi 50%.
Do zakażenia okołoporodowego HSV najczęściej dochodzi w trakcie porodu przez kanał rodny, gdy matka jest zakażona opryszczką płciową. Zakażenie noworodka jest najbardziej prawdopodobne w przypadku pierwotnego zakażenia HSV matki, które cechuje się dodatnim wynikiem badania PCR ze zmian skórnych i jednocześnie brakiem swoistych przeciwciał anty-HSV. Zakażenie jest również możliwe, gdy matka zakażona jednym typem opryszczki (HSV-1 albo HSV-2) zakazi się drugim typem, a także w czasie nawrotu, gdyż opryszczka należy do zakażeń latentnych.
U noworodków wyróżnia się 3 główne postaci kliniczne zakażenia opryszczkowego, które opisano poniżej.
Postać zlokalizowana – zajmuje skórę, oczy i błony śluzowe (skin, eye, mucous membranes – SEM), występuje najczęściej (ok. 45% przypadków). Objawy zazwyczaj pojawiają się 10–12 dni po urodzeniu. Typowe dla tej postaci są zmiany na skórze, oczach oraz błonach śluzowych jamy ustnej. Postać zlokalizowana przebiega bez zajęcia OUN i narządów wewnętrznych, jednak w przypadku braku leczenia przeciwwirusowego zakażenie może postępować, prowadząc do zajęcia narządów wewnętrznych i zapalenia mózgu. Następstwem niepowikłanej opryszczki SEM są nawracające zmiany skórne.
Zapalenie mózgu, czyli zajęcie OUN, odpowiada za około 30% przypadków opryszczki noworodkowej i zazwyczaj objawia się w 3. tygodniu życia noworodka. Chore dziecko jest nadmiernie senne, ospałe lub drażliwe, nie chce jeść, może mieć tętniące ciemiączko i drgawki. U niektórych chorych nie występują zmiany skórne, co bardzo utrudnia rozpoznanie.
Najcięższa postać opryszczki noworodkowej, zakażenie uogólnione, rozwija się w 2. tygodniu życia i odpowiada za około 25% przypadków opryszczki noworodkowej. Dla tej postaci typowy jest przebieg septyczny z rozwojem niewydolności wielonarządowej. U większości noworodków (80%) dochodzi do zajęcia OUN, natomiast u 20% nie obserwuje się zmian skórnych, co opóźnia rozpoznanie. Śmiertelność bez leczenia przeciwwirusowego wynosi 80%, a w przypadku leczenia acyklowirem około 30%.
Okołoporodowe zakażenie opryszczką należy podejrzewać u każdego noworodka z pęcherzykową osutką, objawami posocznicy lub zapalenia mózgu oraz jakąkolwiek ostrą chorobą w ciągu pierwszych 4 tygodni życia, z ujemnymi wynikami posiewów bakteryjnych, która nie odpowiada na zastosowane leczenie przeciwbakteryjne. Potwierdzeniem rozpoznania jest izolacja wirusa opryszczki ze zmian skórnych, błon śluzowych, z krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego w hodowli lub metodą PCR. Choć istnieje ryzyko uzyskania fałszywie dodatniego wyniku badania PCR, ze względu na duże zagrożenie powikłaniami zakażenia HSV powszechnie przyjęto, że bezobjawowe noworodki z dodatnim wynikiem badania PCR należy leczyć acyklowirem co najmniej przez 21 dni.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej