Czy można prowadzić monitoring wizyjny pomieszczeń, w których udziela się świadczeń zdrowotnych?

Monitoring wizyjny pomieszczeń, w których udziela się świadczeń zdrowotnych, jest dopuszczalny tylko w przypadku, gdy wynika to z przepisów odrębnych.¹ W orzecznictwie sądowym uznaje się, że montaż kamer w gabinecie lekarskim narusza zbiorowe prawa pacjentów do poszanowania intymności i godności² w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych. Aktualnie obserwacja za pomocą urządzeń umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring) przewidziana jest w następujących przepisach odrębnych:

• w pomieszczeniu przeznaczonym do izolacji osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 18e ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 685) oraz w jednoosobowej separatce na oddziale psychiatrycznym – system monitoringu z kamerą, posiadający rezerwowe zasilanie wyposażone w funkcję autostartu, niedostępną dla osoby izolowanej, zabezpieczoną przed uszkodzeniem (załączniki nr 1 cz. VII, pkt 6 ppkt 2) h) do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. [poz. 595])

• na sali nadzoru poznieczuleniowego lub stanowisku nadzoru poznieczuleniowego oddziału anestezjologii i intensywnej terapii/oddziału anestezjologii i intensywnej terapii dla dzieci albo oddziału anestezjologii/oddziału anestezjologii dla dzieci – przy użyciu kamer wyposażonych w funkcjonowanie autostartu, w szczególności możliwość obserwacji twarzy (cz. 1D, pkt 6) załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 940);

• w pomieszczeniu zespołu porodowego przeznaczonym dla położnic i noworodka w pierwszych godzinach życia, po porodach powikłanych – zapewnia się możliwość obserwacji bezpośredniej lub przy użyciu kamer wyposażonych w funkcje autostartu, w szczególności możliwość obserwacji twarzy (załączniki nr 1, cz. IV pkt 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. [poz. 595]);

• na oddziale dziecięcym – dopuszcza się obserwację dzieci za pomocą kamer posiadających rezerwowe zasilanie z funkcją autostartu (załączniki nr 1, cz. V, pkt 7 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. [poz. 595]);

• w stacji dializ – stanowisko nadzoru pielęgniarskiego zapewnia możliwość bezpośredniej obserwacji pacjentów lub przy użyciu kamer posiadających rezerwowe zasilanie z funkcją autostartu, w szczególności możliwość obserwacji twarzy (załączniki nr 7, cz. V, pkt 7 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. [poz. 595]);

• w pokojach łóżkowych – dopuszcza się instalację urządzeń umożliwiających obserwację pacjentów, jeżeli jest to konieczne w procesie ich leczenia i dla zapewnienia im bezpieczeństwa (§ 29 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. [poz. 595]).

W przypadku obserwacji pomieszczeń za pomocą urządzeń umożliwiających rejestrację obrazu (monitoringu) kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą określa w regulaminie organizacyjnym sposób obserwacji pomieszczeń, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.³ Osoby prowadzące indywidualną praktykę lekarską wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład także mają obowiązek określić regulamin organizacyjny, jeżeli w ramach tych praktyk prowadzą obserwację pomieszczeń.⁴ Aktualne informacje o monitoringu podaje się do wiadomości pacjentów przez ich wywieszenie w widoczny sposób w miejscu udzielania świadczeń oraz na stronie internetowej podmiotu wykonującego działalność leczniczą i udostępnienie w Biuletynie Informacji Publicznej, w przypadku podmiotu obowiązanego do jego prowadzenia.⁵

Nagrania obrazu uzyskane w wyniku monitoringu, zawierające dane osobowe, podmiot wykonujący działalność leczniczą przetwarza wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane, i przechowuje przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia nagrania. Po upływie tego okresu uzyskane w wyniku monitoringu nagrania obrazu zawierające dane osobowe podlegają zniszczeniu.

Odrębne przepisy obowiązują w przypadku nagrań z pomieszczeń przeznaczonych do izolacji osób z zaburzeniami psychicznymi. Obraz z monitoringu pomieszczeń lub ich części przeznaczonych do celów sanitarno-higienicznych jest przekazywany w sposób uniemożliwiający ukazywanie intymnych części ciała ludzkiego oraz intymnych czynności fizjologicznych. Monitorowanie i utrwalanie zapisu dźwięku nie może obejmować informacji objętych tajemnicą spowiedzi lub tajemnicą prawnie chronioną. Dane utrwalone za pomocą urządzeń monitorujących mogą być przetwarzane wyłącznie przez osoby posiadające pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych, w szczególności sędziów oraz Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, w celu realizacji zadań określonych w ustawie. Osoby posiadające pisemne upoważnienie są zobowiązane do zachowania tych danych w tajemnicy. Zapis z monitoringu pomieszczeń przeznaczonych do izolacji osób z zaburzeniami psychicznymi przechowuje się przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia jego zarejestrowania, jednak nie dłużej niż przez 13 miesięcy od dnia jego zarejestrowania, o ile nie zostanie on zabezpieczony jako dowód w toczącym się postępowaniu. Po upływie terminu przechowywania zapis usuwa się w sposób uniemożliwiający jego odzyskanie. Z usunięcia zapisu sporządza się protokół, w którym należy wskazać datę tej czynności oraz imię i nazwisko osoby dokonującej usunięcia. Dopuszcza się niszczenie zapisu na urządzeniu monitorującym przez jego automatyczne nadpisanie, jeśli warunki techniczne tego urządzenia umożliwiają przechowywanie zapisu przez wymagany okres.⁶

Piśmiennictwo

1. Zob. także wyjaśnienia Rzecznika Praw Pacjenta, w których omawia warunki dopuszczalności stosowania monitoringu: „Monitoring wizyjny w szpitalach i innych placówkach medycznych”. www.gov.pl/web/rpp/monitoring-wizyjny-w-szpitalach-i-innych-placowkach-medycznych
2. O którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia z dnia 13 września 2019 r., VII SA/Wa 1545/19. http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/7D0DFC8E9F; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 czerwca 2015 r., VII SA/Wa 787/15. http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/86DB660E72; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 maja 2017 r., II OSK 582/17; http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/492D42E131
3. Art. 23a ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 295 z późn. zm.)
4. Na podstawie art. 23 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej
5. Na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej
6. Art. 18e ust. 3–6 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 685)