Odpowiedź
prof. dr hab. n. med. Jerzy Sułko
Poradnia Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie
Repozycja operacyjna może być konieczna w złamaniu z przemieszczeniem. W przypadku złamania nasady kości (czyli powierzchni stawowej) należy dążyć do osiągnięcia maksymalnie anatomicznego ustawienia odłamów, co zwykle wymaga operacyjnego nastawienia. Taki zabieg może być jednak konieczny również w przypadku złamania przynasad i trzonów kości.
W złamaniach bez przemieszczenia odłamów wystarczy zastosować unieruchomienie, czyli założyć gips.
W złamaniach z przemieszczeniem odłamów zwykle próbuje się nastawić złamanie zachowawczo, czyli przez manipulację rękami (rozciągnięcie i przesunięcie odłamów kości), bez otwierania miejsca złamania. Takie leczenie można zastosować u wielu pacjentów. Jeśli nastawione w ten sposób złamanie jest stabilne, wymaga tylko założenia gipsu. Po upływie 5–7 dni od nastawienia konieczne jest oczywiście badanie radiologiczne w celu oceny, czy nie doszło do wtórnego przemieszczenia odłamów (ryc. 1.).
Ryc. 1. Złamanie trzonów kości przedramienia z zagięciem kątowym (A) oraz po nastawieniu i założeniu gipsu (B)
Jeśli złamanie nastawione zachowawczo jest niestabilne, konieczne jest zespolenie odłamów (zwykle przezskórnie), aby zapobiec ich wtórnemu przemieszczaniu się. W tym celu używa się drutów Kirschnera (ryc. 2.), które następnie usuwa się bezpośrednio po uzyskaniu zrostu kostnego w miejscu złamania. Takie postępowanie zwykle zaleca się w złamaniach kości kończyn górnych.
Ryc. 2. Złamanie przynasady dalszej kości przedramienia (A), nastawione zachowawczo i zespolone przezskórnie drutami Kirschnera (B)
W złamaniach w obrębie kończyny dolnej stosuje się zespolenie śródszpikowe polegające na wprowadzeniu do wnętrza kości (czyli do jamy szpikowej) specjalnego gwoździa. Dostępne są następujące rodzaje zespolenia:
- gwoździe elastyczne TEN (Titan Elastic Nail) stosowane do zespoleń złamań trzonów kości u dzieci z masą ciała do około 45 kilogramów (ryc. 3.)
Ryc. 3. Złamanie trzonu kości udowej z przemieszczeniem (A), nastawione zachowawczo i zespolone śródszpikowo za pomocą elastycznych gwoździ TEN (B)
- gwoździe sztywne, dopasowane kształtem do prawidłowej kości (ważne jest, aby kość nie była zmieniona przez inną chorobę) typu Expert, stosowane u młodzieży, czyli u osób o wadze >50 kilogramów (ryc. 4.).
Ryc. 4. Złamanie trzonu kości udowej z przemieszczeniem odłamów (A), leczone operacyjnie i zespolone śródszpikowo gwoździem sztywnym Expert (B)
Leczenie operacyjne, czyli otwarcie okolicy złamania i usunięcie przeszkód spomiędzy odłamów kości, tkanek), jest konieczne, gdy nie można prawidłowo nastawić odłamów złamania. W takich przypadkach w zespoleniu złamania preferuje się również stosowanie gwoździa śródszpikowego.
Wyjątkowo stosuje się zespolenie blaszką (zwykle raczej dotyczy to przynasady kości), a u niektórych pacjentów można zastosować zewnętrzną formę unieruchomienia, czyli aparat stabilizujący złamanie.
Zespolenie śródszpikowe oraz blaszki można usunąć dopiero po uzyskaniu pełnej przebudowy kostnej, a zatem najwcześniej po około 6 miesiącach, choć w przypadku kości kończyn dolnych często jest to możliwe dopiero po około roku od złamania.
