Czy u nastolatek z opóźnionym pojawieniem się menarche należy rutynowo oznaczać stężenie prolaktyny?

Pierwsza miesiączka (menarche) u dziewczynki powinna się pojawić do 15. roku życia. Jeśli menarche jest opóźnione, należy rozpocząć postępowanie diagnostyczne. W pierwszej kolejności należy zebrać wywiad i przeprowadzić badanie przedmiotowe, zwracając szczególną uwagę na objawy dojrzewania płciowego. Badaniami hormonalnymi, od których należy rozpocząć diagnostykę, jest ocena funkcji tarczycy (oznaczenie stężenia tyreotropiny), wykluczenie ciąży (oznaczenie stężenia gonadotropiny kosmówkowej) oraz oznaczenie stężenia prolaktyny. Uważa się, że hiperprolaktynemia może odpowiadać za brak miesiączki (pierwotny/wtórny) nawet w 25% przypadków. U dzieci hiperprolaktynemia, powodując hipogonadyzm hipogonadotropowy, może prowadzić do opóźnionego dojrzewania, pierwotnego lub wtórnego braku miesiączki i mlekotoku. Jej najczęstszą przyczyną są: gruczolaki przysadki wydzielające prolaktynę, które u dzieci zazwyczaj wykrywa się właśnie w okresie dojrzewania, guzy, choroby naciekowo-zapalne okolicy podwzgórzowo-przysadkowej zaburzające wydzielanie dopaminy oraz leki (antypsychotyczne, antydepresyjne itp.). Zwiększone stężenie prolaktyny w surowicy krwi, po wykluczeniu przyczyn fizjologicznych (ciąża, stres, wysiłek fizyczny), stosowania leków wywołujących hiperprolaktynemię i niewyrównanej niedoczynności tarczycy, jest wskazaniem do badań obrazowych okolicy podwzgórzowo-przysadkowej (rezonansu magnetycznego).

Piśmiennictwo

1. Matalliotakis M., Koliarakis I., Matalliotaki C. i wsp.: Clinical manifestations, evaluation and management of hyperprolactinemia in adolescent and young girls: a brief review. Acta Biomed., 2019; 90 (1): 149–157
2. Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine: Current evaluation of amenorrhea. Fertil. Steril., 2006; 86 (5 Suppl. 1): S148–S155
3. Drosdzol-Cop A., Zachurzok A.: Pierwotny i wtórny brak miesiączki. www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.8.6.1.
4. Jamieson M.A.: Disorders of menstruation in adolescent girls. Pediatr. Clin. North Am., 2015; 62 (4): 943–961