Czy test ELISA i western blot w diagnostyce boreliozy należy wykonać z tej samej próbki krwi, czy mogą być to różne próbki?

Czułość testów serologicznych w ciągu kilku pierwszych tygodni po zakażeniu jest mała. W tym czasie u większości pacjentów z boreliozą obserwuje się rumień wędrujący, a u 20–50% pacjentów stwierdza się obecność przeciwciał (zwykle w klasie IgM). Znamienne stężenie swoistych przeciwciał pojawia się u 70–80% pacjentów w okresie rekonwalescencji pod koniec 2.–3. tygodnia leczenia antybiotykiem. Zwykle po 4–8 tygodniach nieleczonego zakażenia prawie u 100% pacjentów występują przeciwciała klasy IgG. Samo włączenie antybiotyku po pojawieniu się rumienia wędrującego często sprawia, że wynik badania kontrolnego wykonanego po leczeniu jest ujemny, mimo że małe stężenie przeciwciał stwierdzono jeszcze przed leczeniem. W tym czasie stężenia przeciwciał zmieniają się na tyle szybko, że w celu uzyskania wiarygodnego wyniku oznaczenia metodą ELISA i western blot należy bezwzględnie wykonywać z tej samej próbki surowicy.

Głównym ograniczeniem testów serologicznych jest to, że przeciwciała IgG, a nawet IgM dla B. burgdorferi mogą być obecne przez kilka miesięcy lub lat po całkowitej eliminacji żywych krętków z organizmu. Stężenie przeciwciał zmniejsza się bardzo powoli po leczeniu, a wyniki badań metodą western blot, które są testem jakościowym, nie zmieniają się znacząco przez kilka miesięcy. W związku z tym wyniki testów serologicznych nie wskażą nam aktywnej infekcji ani nie potwierdzą skuteczności antybiotykoterapii.

W boreliozie późnej lub w okresie rekonwalescencji (po kilku tygodniach, miesiącach), kiedy stężenie przeciwciał waha się nieznacznie (mieści się w granicach powtarzalności danego testu), wykonanie badań z dwóch próbek pobranych w odstępie kilku dni nie wydaje się być błędem.

Dylemat, czy badania metodą ELISA i western blot należy wykonać z tej samej próbki krwi, często wynika z faktu, że po przeprowadzeniu jednego testu laboratoria nie przechowują materiału do czasu podjęcia dalszej decyzji przez lekarza mimo uzyskania wyniku dodatniego. Standardem powinno być zatrzymanie takiej próbki przez pewien czas (w NIZP–PZH próbki takie przechowuje się przez 30 dni).

Piśmiennictwo

1. Stanek G., Strle F.: Lyme borreliosis-from tick bite to diagnosis and treatment. FEMS Microbiol. Rev., 2018; 42 (3): 233–258
2. Eldin C., Raffetin A., Bouiller K. i wsp.: Review of European and American guidelines for the diagnosis of Lyme borreliosis. Med. Mal. Infect., 2019; 49 (2): 121–132