Czy u dziecka, u którego po urodzeniu stwierdzono nieokreślone zakażenie okresu okołoporodowego, należy przeprowadzać co 6 miesięcy kontrolne badanie słuchu?

07-09-2022
lek. Lidia Stopyra
Oddział Chorób Infekcyjnych i Pediatrii Szpitala Specjalistycznego im. S. Żeromskiego w Krakowie

Pytanie nadesłane do Redakcji

Czy u dziecka, u którego po urodzeniu stwierdzono nieokreślone zakażenie okresu okołoporodowego, należy przeprowadzać co 6 miesięcy kontrolne badanie słuchu? Jeśli tak, to jak długo? W badaniu fizykalnym u noworodka stwierdzono następujące odchylenia: ułożenie asymetryczne, plagiocefalię; w USG mózgowia podwyściółkowo skupisko torbielek; w badaniach laboratoryjnych wykryto: duże stężenie przeciwciał IgG CMV, ujemne IgM CMV oraz ujemny PCR-CMV w moczu.

Odpowiedź

Rozpoznanie/podejrzenie nieokreślonego zakażenia okresu okołoporodowego u dziecka było zapewne konsekwencją stwierdzenia w badaniu USG przezciemiączkowym skupiska torbielek podwyściółkowych.

Torbiele (a właściwie pseudotorbiele podwyściółkowe pozbawione torebki nabłonkowej) zdiagnozowane w pierwszych dniach po porodzie mogły powstać w wyniku:

  • infekcji wewnątrzmacicznej

  • zmian zapalnych w obrębie naczyń macierzy rozrodczej prowadzących do zakrzepicy

  • zaniku macierzy rozrodczej i przebytego wewnątrzłonowo krwawienia podwyściółkowego (wyjątkowo u noworodków donoszonych – jeśli ma miejsce okołoporodowe krwawienie podwyściółkowe, to torbiele pojawiają się później w efekcie naturalnej ewolucji krwiaka).

Jeśli stwierdzono u dziecka torbiele podwyściółkowe, a w szczególności jeżeli występują one obustronnie, należy przeprowadzić skrupulatną diagnostykę w kierunku TORCH – nawet u dzieci bez innych objawów infekcji wewnątrzmacicznej.

Pytanie nie zawiera informacji, czy torbielki podwyściółkowe u pacjenta występują jednostronnie, czy obustronnie.

Jednostronnie występujące torbiele podwyściółkowe częściej stwierdza się po stronie lewej; mogą one wynikać z wewnątrzmacicznego ułożenia płodu. Warto na to zwrócić uwagę w kontekście objawów stwierdzanych u dziecka – plagiocefalii i ułożenia asymetrycznego.

Wrodzone zakażenie wirusem cytomegalii (CMV) jest najczęstszą infekcją wrodzoną; w krajach rozwiniętych występuje u 0,5–2,5% noworodków. „Złoty standard” rozpoznania cytomegalii wrodzonej stanowi uzyskanie dodatniego wyniku badania metodą PCR na obecność DNA CMV w moczu pobranym do 21. dnia życia (optymalnie do 14. dż.). Można również badać obecność materiału genetycznego wirusa w ślinie, jednak wówczas dodatni wynik wymaga weryfikującego badania PCR CMV z moczu (ryzyko wyniku fałszywie dodatniego). Badanie PCR we krwi noworodka nie jest metodą zalecaną, ponieważ ujemny wynik badania nie wyklucza wrodzonego zakażenia CMV. Metody serologiczne, w których oznacza się przeciwciała anty-CMV w klasie IgM i IgG metodą ELISA, mają drugorzędne znaczenie. Warto jednak zaznaczyć, że w niektórych opracowaniach można się spotkać ze stwierdzeniem, że obecność przeciwciał anty-CMV w klasie IgM u noworodka przed ukończeniem 21. dnia życia upoważnia do rozpoznania cytomegalii wrodzonej. W praktyce i zgodnie z większością rekomendacji diagnostykę cytomegalii wrodzonej prowadzi się metodami molekularnym. Obecność przeciwciał anty-CMV w klasie IgG nawet w wysokim mianie (tak jak u pacjenta w pytaniu) nie wskazuje na zakażenie noworodka CMV, gdyż przeciwciała te przechodzą przez łożysko, a 70% kobiet w wieku rozrodczym w Polsce uważa się za seropozytywne. Natomiast negatywny wynik badania moczu dziecka w kierunku obecności DNA CMV metodą PCR pobranego w 8. dniu życia praktycznie wyklucza zakażenie. Badanie to cechuje wysoka czułość (100%) i swoistość (99%), jednak – ze względu na krytyczne znaczenie wczesnego rozpoznania cytomegalii wrodzonej dla dalszych losów pacjenta – należy zachować należytą czujność i ostrożność, pamiętając o możliwych błędach m.in. laboratoryjnych i przedlaboratoryjnych.

U pacjenta należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku pozostałych infekcji z grupy TORCH, analizując wyniki badań matki z okresu ciąży. Jeżeli przeprowadzona diagnostyka wykluczy infekcje wrodzone, nie ma wskazań, aby u pacjenta, u którego badanie przesiewowe po urodzeniu było prawidłowe, wykonywać kontrolne badania słuchu. W przypadku stwierdzenia innych zakażeń z grupy TORCH kontrolę słuchu przeprowadza się w zależności od postawionej diagnozy.

W diagnostyce pacjenta należy uwzględnić również inne sytuacje, w których opisywano występowanie torbieli podwyściółkowych, tj. choroby metaboliczne i genetyczne.

Piśmiennictwo

    1. Fernandez Alvarez J.R., Amess P.N., Gandhi R.S., Rabe H.: Diagnostic value of subependymal pseudocysts and choroid plexus cysts on neonatal cerebral ultrasound: a meta-analysis. Arch. Dis. Child Fetal Neonatal. Ed., 2009; 94: F443–F446
    2. Luck S.E., Wieringa J.W., Blázquez-Gamero D. i wsp.: Congenital Cytomegalovirus: A European Expert Consensus Statement on Diagnosis and Management. Pediatr. Infect. Dis. J., 2017; 36 (12): 1205–1213
    3. Kabani N., Ross S.A.: Congenital Cytomegalovirus Infection. J. Infect. Dis., 2020; 221 (Suppl. 1): S9–S14
    4. Committee on Infectious Diseases American Academy of Pediatrics. Kimberlin D.W., Brady M.T., Jackson M.A., Long S.S. (red.): Cytomegalovirus Infections. Red Book 2015. Report of the Committee on Infectious Diseases. 29th edition. 317–322
    5. Gantt S., Bitnun A., Renaud C., Kakkar F., Vaudry W.: Diagnosis and management of infants with congenital cytomegalovirus infection. Paediatr. Child Health, 2017; 22 (2): 72–74
    6. Lazzarotto T., Blázquez-Gamero D., Delforge M-L. i wsp.: Congenital Cytomegalovirus Infection: A Narrative Review of the Issues in Screening and Management From a Panel of European Experts. Front Pediatr., 2020; 8: 13
    7. Pokorska-Śpiewak M., Niezgoda A., Gołkowska M. i wsp.: Recommendations for the diagnosis and treatment of CMV infections. Polish Society of Epidemiology and Infectious Diseases. Przegl. Epidemiol., 2016; 70 (2): 297–310
    8. Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce – zalecenia PTN. Warszawa, Media-Press sp. z o.o., 2021. Wydanie IV. ISBN: 978-83-89809-46-9

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej