Czy u pacjentów bez objawów boreliozy należy oznaczyć przeciwciała 4–6 tygodni po ukąszeniu przez kleszcza?

Problem z diagnostyką laboratoryjną boreliozy polega na tym, że wciąż nie dysponujemy testem, którego wynik wskazywałby na potrzebę leczenia lub potwierdzał wyleczenie. Testy serologiczne nie odpowiedzą zatem na najistotniejsze pytanie, czy pacjent wymaga leczenia, a jedynie potwierdzają kontakt z określonym antygenem. O rozpoznaniu czynnej boreliozy i konieczności leczenia decyduje obecność objawów.

Ugryzienie przez kleszcza stanowi czynnik ryzyka zakażenia boreliozą. Takich pacjentów należy obserwować co najmniej przez 3 miesiące oraz poinformować, jakie objawy mogą wskazywać na czynną boreliozę.

Brak rumienia wędrującego może oznaczać kilka możliwości, ale najczęściej wskazuje na brak zakażenia, ponieważ po ukąszeniu przez kleszcza borelioza rozwija się jedynie u kilku procent pacjentów. Druga możliwość to samoistne wyleczenie, które według obliczeń szacunkowych może dotyczyć nawet 50% osób zakażonych bakteriami z rodzaju Borrelia. W takim przypadku w surowicy pacjenta pojawiają się swoiste przeciwciała, natomiast leczenie antybiotykiem jest nieuzasadnione, bo pacjent już wyzdrowiał. Z kolei u pacjentów z objawami wykonuje się testy serologiczne w celu potwierdzenia związku objawów z zakażeniem bakteriami z rodzaju Borrelia.

Podsumowując, decydujące znaczenie dla podjęcia decyzji o leczeniu boreliozy ma wystąpienie objawów, a testy serologiczne pełnią jedynie funkcję pomocniczą.

Piśmiennictwo

1. Steere A.C.: Lyme disease. N. Engl. J. Med., 2001; 345 (2): 115–125
2. Seriburi V., Ndukwe N., Chang Z. i wsp.: High frequency of false positive IgM immunoblots for Borrelia burgdorferi in clinical practice. Clin. Microbiol. Infect., 2012; 18 (12): 1236–1240

3. Chmielewski T., Dunaj J., Gołąb E., Gut W., Horban A., Pancewicz S. i  wsp.: Diagnostyka laboratoryjna chorób odkleszczowych. Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Warszawa 2014

4. www.nice.org.uk/guidance/ng95
5. Pancewicz S., Garlicki A., Moniuszko-Malinowska A. i wsp.: Diagnostyka i leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze. Rekomendacje PTEiLChZ, 2018
6. Okarska-Napierała M., Kuchar E.: Co zmieniło się w diagnostyce i leczeniu boreliozy? Porównanie nowych brytyjskich wytycznych National Institute for Health and Care Excellence (NICE) 2018 ze zaktualizowanymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Stand. Med. Pediatr., 2018; 5: 82–89
7. Kuchar E., Mrukowicz J.: Borelioza z Lyme u dzieci. Med. Prakt. Pediatr., 2019; 1 (121): 45–58