W jakim czasie w przebiegu ospy wietrznej najczęściej występują powikłania bakteryjne i neurologiczne?

08-12-2022
prof. nadzw. dr hab. n. med. Leszek Szenborn
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Wtórne zakażenia bakteryjne – najczęściej skóry (powierzchowny liszajec lub zapalenie skóry właściwej i tkanki podskórnej [cellulitis]), rzadziej bakteriemia i wtórne ogniska narządowe (zapalenie płuc lub opłucnej, zapalenie kości i szpiku kostnego, zapalenie stawów, posocznica), występują zwykle w ostrym, osutkowym okresie ospy wietrznej. Ich przyczyną są głównie paciorkowce grupy A (najczęściej) lub gronkowce. Nadkażenia te są konsekwencją świądu i przerwania bariery naskórkowej (nadżerek po wykwitach pęcherzykowych lub przeczosów w wyniku drapania się), kolonizacji skóry tymi bakteriami, zaniedbań higienicznych (np. nieobcięte paznokcie, długotrwałe unikanie mycia), niewystarczającej higieny rąk opiekuna lub chorego. Nie są one natomiast wynikiem upośledzenia odporności w przebiegu zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Niekiedy lekarze niesłusznie kwalifikują jako nadkażenie bakteryjne pierwotnie martwiczy przebieg ospy wietrznej, w którym także występują objawy zapalenia skóry wokół pojedynczych wykwitów (w tych przypadkach skuteczne jest leczenie przeciwwirusowe acyklowirem).

Czas ujawnienia się powikłań neurologicznych ospy wietrznej różni się natomiast zależnie od ich patomechanizmu – czy są one konsekwencją działania samego VZV (wówczas pojawiają się wcześniej w trakcie przebiegu choroby [np. zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego), czy – co zdarza się częściej – są wynikiem odpowiedzi immunologicznej na zakażenie (wówczas mogą wystąpić nawet kilka tygodni lub miesięcy po ospie wietrznej [np. zapalenie móżdżku, zespół Guillaina i Barrégo, udar niedokrwienny mózgu]). Zapalenie móżdżku związane z ospą wietrzną, objawiające się niezbornością, najczęściej występuje do 2 tygodni po przebyciu choroby, natomiast bardzo rzadkie powikłania będące skutkiem zapalenia naczyń krwionośnych związanych z zakażeniem VZV (np. udar niedokrwienny mózgu) obserwuje się nawet do kilku miesięcy po zachorowaniu na ospę wietrzną.

Zapalenie móżdżku związane z ospą wietrzną może także wystąpić po bezobjawowym lub skąpoobjawowym zakażeniu VZV, którego rodzice dziecka nie zauważyli. W takim przypadku bardzo pomocna w postępowaniu diagnostycznym jest informacja o wcześniejszym kontakcie z chorym na ospę wietrzną. To powikłanie ospy wietrznej generalnie charakteryzuje się dobrym rokowaniem, a istotna poprawa zdecydowanej większości chorych następuje u w ciągu 2 tygodni.

Piśmiennictwo

  1. American Academy of Pediatrics: Varicella-zoster infections. (W): Pickering L.K. (red.): Red book: 2015 report of the Committee on Infectious Diseases. 30th ed. Elk Grove Village, IL, American Academy of Pediatrics, 2015
  2. Nakajima H., Hara M., Morita A., Kamei S.: Neurologic complications of Varicella-Zoster Virus infection. 2019; www.intechopen.com/chapters/64988 (dostęp: 29.11.2021)
  3. Arvin A.M.: Varicella-Zoster Virus. W: Long S., Prober Ch.G., Fischer M. (red.): Principles and Practice od Pediatric Infectious Diseases. Wyd. V. Elsevier, Filadelfia (USA), 2018: 1065–1073

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej