Jakie są wskazania do leczenia dzieci z rozwojową dysplazją stawu biodrowego oraz jego metody?

Wskazaniem do leczenia ortopedycznego rozwojowej dysplazji stawu biodrowego (DSB) są:

• niestabilność stawów biodrowych z dodatnimi objawami Barlowa lub Ortolaniego potwierdzona nieprawidłowym wynikiem USG stawów biodrowych;

• nieprawidłowy wynik USG stawów biodrowych bez objawów klinicznych niestabilności (typ IIC, IID, III, IV);

• zwichnięcie stawu biodrowego.

Dzieci z prawidłowym wynikiem USG stawów biodrowych, u których w badaniu przedmiotowym po urodzeniu stwierdzono niestabilność stawów biodrowych z dodatnimi objawami Ortolaniego i Barlowa, należy objąć obserwacją i skierować na powtórne USG za 4 tygodnie.

Istotą leczenia DSB jest uzyskanie poprawnego ustawienia głowy kości udowej celującej na środek panewki („centrowanie”). Taka pozycja głowy kości udowej „odciąża” boczną część panewki (nieprawidłową, stromą część panewki), co pozwala na jej stopniową przebudowę (ryc. 1). Wymaga to ustawienia bioder dziecka w pozycji odwiedzeniowej (tzn. zgięcia kończyny w stawie biodrowym, najlepiej o ok. 95° oraz odwiedzenia, optymalnie o ok. 60°). Możemy tę pozycję uzyskać i utrzymać stosując ortezy odwiedzeniowe. Dawniej popularne były poduszka Frejki, uprząż Pavlika lub inne podobne urządzenia. Obecnie stosuje się zwykle szynę Tübingen, która w opisany powyżej sposób utrzymuje położenie kończyn dolnych (ryc. 2). Takie leczenie zachowawcze stosuje się powszechnie i jest ono skuteczne oraz dobrze tolerowane (ryc. 3).

W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego możemy mieć do czynienia z 2 sytuacjami klinicznymi:

• mimo nastawienia zwichnięcia stawu biodro jest niestabilne,

• zwichnięcie jest utrwalone i nie można go nastawić.

W pierwszym przypadku można podjąć próbę leczenia zachowawczego poprzez zastosowanie ortezy odwodzącej, a jeśli niestabilność stawu jest duża – zaleca się łagodne nastawienie zwichnięcia i założenie gipsu biodrowego (ryc. 4A). Po około 6 tygodniach „pełny gips” zmienia się na gips obejmujący tylko uda oraz podudzia, który utrzymuje kończyny w odwiedzeniu 45°–50°. Taki gips bywa nazywany „ćwiczebnym”, gdyż dziecko może w nim siedzieć oraz poruszać kończynami w stawach biodrowych (ryc. 4B). Poprawność ustawienia stawów biodrowych oraz postępującą przebudowę stawu ocenia się na RTG stawów biodrowych (ryc. 4C).

W drugim przypadku można podjąć próbę leczenia wyciągiem pośrednim za kończyny dolne, stopniowo je odwodząc i zginając w stawach biodrowych. Po 2–3 tygodniach nastawia się biodro i zakłada gips biodrowy. Inną opcją jest leczenie operacyjne polegające na otwartej repozycji biodra, czyli operacyjnym dotarciu do zwichniętej głowy kości udowej (otwarcie stawu). W zależności od wieku dziecka w chwili zabiegu stosuje się różne techniki operacyjne. Na rycinie 5 przedstawiono etapy leczenia operacyjnego u dzieci >2. roku życia.

Piśmiennictwo

1. Shaw K.A., Moreland C.M., Olszewski D., Schrader T.: Late acetabular dysplasia after successful treatment for developmental dysplasia of the hip using the Pavlik method: a systematic literature review. J. Orthop., 2018; 16 (1): 5–10
2. Zhi X., Xiao X., Wan Y. i wsp.: Tübingen hip flexion splint for the treatment of developmental dysplasia of the hip in children younger than six months age: a meta-analysis. J. Child. Orthop., 2021; 15 (4): 402–408
3. Pavone V., de Cristo C., Vescio A. i wsp.: Dynamic and static splinting for treatment of developmental dysplasia of the hip: a systematic review. Children (Basel), 2021; 8 (2): 104. DOI : 10.3390/children8020104. (dostęp: 23.10.2022 r.)