ABC ultrasonografii w ZRM

24.01.2020
Karolina Krawczyk

– Uproszczona diagnostyka pozwala na rozpoznanie stanów zagrożenia życia i decyduje o wdrożeniu celowanej terapii – mówi dr hab. n. med. Dorota Sobczyk, specjalista chorób wewnętrznych, specjalista kardiolog, zastępca dyrektora ds. lecznictwa oraz kierownik Centralnej Izby Przyjęć Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II.

Fot. iStockphoto.com

Karolina Krawczyk: Od czego ratownik medyczny powinien rozpocząć naukę ultrasonografii w stanach nagłych?

Dr hab. Dorota Sobczyk: Technicznie najprostszy, a jednocześnie najbardziej wszechstronny jest protokół eFAST, czyli klasyczny protokół FAST poszerzony o dwa przyłożenia na klatce piersiowej (w 3–5. międzyżebrzu, w linii pachowej przedniej). Protokół eFAST był początkowo wykorzystywany u pacjentów po urazach brzucha i klatki piersiowej, jednak obecnie można go stosować praktycznie u wszystkich chorych we wstrząsie. Ocena ultrasonograficzna jamy brzusznej pozwala stwierdzić obecność wolnego płynu (domyślnie – krwi) w jamie otrzewnej, jamach opłucnowych lub worku osierdziowym. Badanie klatki piersiowej ułatwia diagnostykę odmy opłucnowej, która stanowi częste powikłanie tępych urazów.

Jakie są korzyści wykonania badania USG przez ZRM?

Wykonanie USG na etapie przedszpitalnym pozwala na szybką i wiarygodną stratyfikację pacjentów po urazach. Dodatni wynik badania eFAST stanowi wskazanie do natychmiastowego przekazania pacjenta na blok operacyjny. Coraz liczniejsze badania obserwacyjne i prospektywne potwierdzają zalety włączenia protokołu eFAST do standardowej oceny przedszpitalnej. W dużym, wieloośrodkowym badaniu prospektywnym (Walcher i wsp.) oceniano skuteczność i wiarygodność USG wykonywanego w fazie przedszpitalnej, zarówno przez lekarzy, jak i ratowników. Badanie w protokole FAST trwało średnio zaledwie 2,4 minuty, a charakteryzowało się wysoką czułością (93%) i swoistością (99%). Wynik badania wpływał na zmianę terapii u 30% chorych, u 22% był podstawą do zmiany docelowego szpitala. Inne badania potwierdzają wysoką wiarygodność badania eFAST wykonywanego za pomocą niewielkich, mobilnych aparatów USG, porównywalną z badaniami przy użyciu aparatów stacjonarnych.

Jak ratownik medyczny może ocenić układ krążenia za pomocą USG?

Najlepiej posłużyć się protokołem echokardiograficznym FATE, na który składają się z 4 przyłożenia głowicy. Jeśli nie ma innej możliwości, wystarczające może się okazać wykorzystanie projekcji podmostkowej, wchodzącej w skład protokołu eFAST. Myślę, że na etapie przedszpitalnym najważniejsza jest ocena: kurczliwości globalnej lewej komory, cech przeciążenia prawej komory oraz obecności płynu w worku osierdziowym z cechami tamponady serca. Już taka uproszczona diagnostyka pozwala na rozpoznanie stanów zagrożenia życia i decyduje o wdrożeniu celowanej terapii.

Czy teletransmisja zapisu USG z karetki na SOR może poprawić przeżywalność pacjentów po urazie? Czy dysponujemy danymi na ten temat? Na co wskazują te dane?

Wydaje się, że teletransmisja zapisu USG z karetki może poprawić czułość i swoistość badania, ale nie ma na ten temat żadnych wiarygodnych danych. Można jednak spróbować porównać rezultaty takiego postępowania z modelem stosowanym już od lat, czyli teletransmisją EKG. Myślę, że w oczywistych przypadkach (np. ewidentnie dodatniego FAST) szkoda czasu na transmisję badania. Uzyskanie opinii eksperta może być pomocne w trudnych diagnostycznie sytuacjach lub w przypadku badań, w których ratownik nie czuje się w pełni kompetentny.

Zobacz także
  • USG w protokołach FAST i eFAST
  • USG w nagłym zatrzymaniu krążenia
  • Możliwości zastosowania USG w HEMS
  • Ocena ultrasonograficzna pacjenta z bólem w klatce piersiowej
  • USG w działaniach Lotniczego Pogotowia Ratunkowego