Streptococcus pneumoniae jest jednym z najczęstszych drobnoustrojów wywołujących zapalenie płuc, posocznicę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Najlepszą metodą zapobiegania tym zachorowaniom są szczepienia ochronne. W marcu 2010 roku Brazylia jako pierwsza wprowadziła do powszechnego programu szczepień nową 10-walentną szczepionkę przeciwko pneumokokom (PCV-10), opierając się tylko na danych dotyczących immunogenności. Od tego czasu przeprowadzono wiele badań, w których potwierdzono skuteczność kliniczną (p. Skuteczność 10-walentnej skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom w profilaktyce zakażeń pneumokokowych u niemowląt i małych dzieci – badanie COMPAS) oraz rzeczywistą tej szczepionki (p. Skuteczność 10-walentnej szczepionki przeciwko pneumokokom w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej u dzieci, Ocena efektywności 10-walentnej szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV-10) w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej u dzieci rozpoznanej na podstawie kryteriów klinicznych (badanie FinIP), Skuteczność rzeczywista PCV-10 w profilaktyce antybiotykoterapii), jak również wprowadzonych programów szczepień (p. Program szczepień niemowląt 10-walentną szczepionką przeciwko pneumokokom był skuteczny w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej).
W jednym z ostatnich numerów czasopisma „Vaccine” opublikowano wyniki brazylijskiego badania obserwacyjnego, w którym oceniono skuteczność rzeczywistą (efektywność) PCV-10 w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej (IChP) u dzieci, wywołanej przez typy pneumokoka objęte PCV-10 (4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) oraz typy związane z typami PCV-10, tj. należące do tej samej grupy serologicznej (A, 6C, 6D, 7C, 9N, 18A, 18B, 19A, 23A). Do analizy włączono przypadki IChP potwierdzone laboratoryjnie (hodowla, badanie PCR), wykryte u dzieci, które ze względu na wiek były uprawnione do otrzymania co najmniej 1 dawki PCV-10. W badaniu wykorzystano metodę kohorty pośredniej – w obliczeniu skuteczności rzeczywistej oparto się na porównaniu przebytych szczepień przeciwko pneumokokom u pacjentów, którzy zachorowali na IChP wywołaną przez typy szczepionkowe, ze szczepieniami chorych na IChP wywołaną przez typy nieuwzględnione w PCV-10.
Dane o zapadalności za okres od marca 2010 roku do grudnia 2012 roku uzyskano z systemu nadzoru epidemiologicznego obejmującego 10 brazylijskich stanów, a informacje o przebytych szczepieniach z indywidualnych kart szczepień. Spośród wszystkich zarejestrowanych w tym okresie przypadków IChP do ostatecznej analizy włączono 316, z czego 147 (46,5%) przypadków wywołały typy pneumokoka uwzględnione w PCV-10, 75 (23,7%) typy z tej samej grupy serologicznej co typy PCV-10, a 94 (29,7%) typy nieuwzględnione i niezwiązane z PCV-10. Odsetek zaszczepionych co najmniej jedną dawką PCV-10 był znamiennie większy wśród chorych na IChP wywołaną przez typy pneumokoka nieuwzględnione w PCV-10 niż wśród osób z IChP wywołaną przez typy PCV-10 (83 vs 41,5%).
Wyniki badania wskazują, że skuteczność rzeczywista co najmniej 1 dawki PCV-10 w zapobieganiu IChP potwierdzonej laboratoryjnie wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-10 wyniosła 72,8% (95% CI: 44,1–86,7), wywołanej przez typy z tej samej grupy co typy PCV-10 – 61,3% (95% CI: 14,5–82,5) a w odniesieniu do poszczególnych typów pneumokoka (14, 6B, 23F, 18C, 19F) odpowiednio: 75,4%, 69,7%, 76,6% i 86,6%. W badaniu zaobserwowano również ochronę krzyżową wobec typu 19A, a skuteczność w zapobieganiu IChP wywołanej przez ten typ pneumokoka wyniosła 71,3% (95% CI: 16,6–90,1).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że co najmniej 1 dawka szczepionki PCV-10 jest skuteczna w zapobieganiu IChP potwierdzonej laboratoryjnie wywołanej przez typy pneumokoka uwzględnione w składzie szczepionki, jak również przez typy pneumokoka z tej samej grupy serologicznej co typy PCV-10.
