Nowa szczepionka przeciwko gruźlicy?

21.11.2018
van der Meeren O. i wsp.: Phase 2b Controlled Trial of M72/AS01E vaccine to prevent tuberculosis. N. Engl. J. Med. 2018; 379: 1621–1634

Opracowała: Małgorzata Ściubisz, redaktor „Medycyny Praktycznej – Szczepienia"

Gruźlica jest jedną z najczęstszych zakaźnych przyczyn zgonów na świecie. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że w 2016 roku na gruźlicę zachorowało ponad 10,4 mln osób, a 1,7 mln chorych zmarło. Źródłem prątków jest chory na gruźlicę płuc wydalający prątki podczas oddychania, mówienia, a szczególnie kaszlu. Szczepionka, która będzie skutecznie zapobiegać progresji utajonego zakażenia prątkiem do aktywnej gruźlicy płuc u młodzieży i dorosłych, mogłaby istotnie ograniczyć transmisję zakażenia.

W czasopiśmie „The New England Journal of Medicine” opublikowano wyniki wieloośrodkowego (11) badania z randomizacją (kontynuacja badania II fazy) przeprowadzonego metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo, w którym oceniono skuteczność i bezpieczeństwo M72/ASO1E w zapobieganiu progresji zakażenia prątkiem do aktywnej gruźlicy płuc u dorosłych. Badanie przeprowadzono w trzech afrykańskich krajach (Kenia, Południowa Afryka, Zambia).

Szczepionka M72/ASO1E zawiera rekombinowane białko fuzyjne (M72), uzyskane z dwóch immunogennych antygenów M. tuberculosis (Mtb32A oraz Mtb39A), połączone z systemem adiuwantowym AS01, który stosowany jest również w szczepionce przeciwko zarodźcom malarii Plasmodium falciparum (p. Szczepionka przeciwko zimnicy – wielkie nadzieje i... wielkie rozczarowanie?) oraz rekombinowanej szczepionce przeciwko półpaścowi (p. Jaka jest skuteczność nowej, rekombinowanej szczepionki podjednostkowej przeciwko półpaścowi u osób w wieku ≥70 lat?).

Populację badania stanowiło 3575 dorosłych (HIV-ujemnych; w większości [76%] szczepionych uprzednio BCG) w wieku 18–50 lat (śr. 28,9 lat; 57% mężczyźni) z utajonym zakażeniem prątkiem gruźlicy (brak objawów klinicznych choroby, dodatni wynik testu wydzielania interferonu γ [QFT] oraz ujemny wynik badania plwociny metodą PCR). Uczestników przydzielono losowo do jednej z dwóch grup, w których: 1) otrzymywali dwie dawki szczepionki M72/ASO1E i.m. w schemacie 0, 1 miesiąc, lub 2) otrzymywali placebo.

Gruźlicę płuc definiowano jako obecność co najmniej jednego objawu klinicznego (kaszel trzymujący się ponad 1–2 tygodnie, gorączka utrzymująca się ponad tydzień, nocne poty, zmniejszenie masy ciała, ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym, krwioplucie, zmęczenie, duszność przy wysiłku) oraz dodatni wynik badania bakterioskopowego i/lub PCR plwociny.

W ponad 2-letnim okresie obserwacji zapadalność na gruźlicę płuc wyniosła 0,3/100 osobolat w grupie szczepionej M72/ASO1E oraz 0,6/100 osobolat w grupie kontrolnej (placebo). Oszacowano, że skuteczność szczepionki w zapobieganiu aktywnej gruźlicy płuc u dorosłych wyniosła 54% (95 CI: 2,9–78,2). Analiza w podgrupach wykazała, że skuteczność M72/ASO1E wyniosła 75,2% (95% CI: 12,2–93) u mężczyzn vs 27,4% (95% CI: od -90,8 do 72,4) u kobiet oraz 84,4% (95% CI: 31–95,5) u osób w wieku do 25 lat vs 10,2% (95% CI: od -132,7 do 65,4) u osób w wieku >25 lat.

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że zapadalność na gruźlicę płuc była istotnie mniejsza w grupie szczepionej M72/ASO1E niż w grupie kontrolnej u ogólnie zdrowych, HIV-ujemnych dorosłych zakażonych prątkiem gruźlicy. Obiecujące wyniki, które uzyskano w tej fazie badań, być może pozwolą na lepsze zrozumienie mechanizmów, dzięki którym szczepionka M72/ASO1E zapewni ochronę przed zachorowaniem na gruźlicę płuc oraz ocenę jej skuteczności w przyszłości. W dyskusji autorzy zwrócili uwagę, że aktualnie nie ma dostępnej szczepionki przeciwko gruźlicy płuc wskazanej do stosowania u dorosłych zakażonych prątkiem gruźlicy.

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań