Jak szczepić przeciwko krztuścowi dziecko z masą urodzeniową 4650 g, ocenione na 10 pkt w skali Apgar, po przebytym krwawieniu dokomorowym I stopnia? W 5. tygodniu życia wykonano kontrolne USG przezciemiączkowe oraz przeprowadzono konsultację neurologiczną z orzeczeniem: „elementy noworodkowego wzorca ruchu, niewielka asymetria ułożeniowa, bez zaburzeń neurologicznych”. Czy można podać szczepionkę całokomórkową (DTPw), czy korzystniejsza będzie szczepionka bezkomórkowa (DTPa)? Czy jest to wskazanie do bezpłatnego szczepienia DTPa?
U dziecka w wieku 5 tygodni niekiedy trudno jest jednoznacznie rozpoznać zaburzenia neurologiczne, które mogą być następstwem krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) w okresie okołoporodowym. W wielu badaniach wykazano, że szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym charakteryzują się lepszym profilem bezpieczeństwa niż szczepionki całokomórkowe. Po podaniu DTPa rzadziej dochodzi do przerwania cyklu szczepień z powodu niepożądanych odczynów poszczepiennych, rzadziej obserwuje się drgawki gorączkowe po szczepieniu podstawowym, mniejsze jest ryzyko wystąpienia zespołu hipotensyjno-hiporeaktywnego, nieukojonego płaczu i innych objawów niepożądanych. W związku z tym, ze względu na obciążony wywiad z okresu noworodkowego bezpieczniej jest zaszczepić dziecko szczepionką z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym.
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o sposób finansowania takiego preparatu w opisanej sytuacji, ponieważ stan neurologiczny omawianego dziecka nie jest jednoznacznym przeciwwskazaniem do szczepienia DTPw. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), preparat DTPw można zamienić na DTPa, jeżeli istnieją trwałe przeciwwskazania do podania szczepionki całokomórkowej. Co prawda u opisanego dziecka nie mamy do czynienia z taką sytuacją, jednak jego stan neurologiczny wzbudził wątpliwości u lekarza rodzinnego i skłonił go do skierowania dziecka na konsultację neurologiczną. Opisana asymetria ułożeniowa może być również objawem zaburzeń pochodzenia ośrodkowego, u dziecka stwierdzono patologię w obrębie OUN, co wymaga dalszej obserwacji neurologicznej. Jest bardzo prawdopodobne, że w kolejnych badaniach stan neurologiczny dziecka nie będzie już budził niepokoju, a jego rozwój będzie przebiegał prawidłowo. Jednak odraczanie szczepienia przeciwko krztuścowi w celu dalszej obserwacji neurologicznej nie jest korzystne. Takie postępowanie zwiększa bowiem ryzyko zachorowania na krztusiec, którego przebieg u dziecka w tym wieku może być bardzo ciężki. W trosce o planową realizację szczepień wydaje się, że bezpłatne podanie szczepionki DTPa jest w tym przypadku uzasadnione.
Piśmiennictwo:
1. Zhang L., Prietsch S.O., Axelsson I. i wsp.: Acellular vaccines for preventing whooping cough in children. Cochrane Database Syst. Rev., 2010; Issue 1: Art. No.: CD001 478. DOI: 10.1002/14 651 858.CD001 478.pub3 (data ostatniej aktualizacji: 20.04.2009 [p. Med. Prakt. Supl. Szczepienia 2/2010, s. 17–21 – przyp. red.])2. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2013 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2014. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia z dnia 31 października 2013 r., poz. 43