51-lenia kobieta została pogryziona przez psa i odniosła drobne rany ręki i stopy. Pacjentka jest uczulona na szczepionkę przeciwko tężcowi (w wywiadzie wstrząs po szczepieniu w 14. rż.). Jak przeprowadzić poekspozycyjną profilaktykę tężca?
Szczepienie osoby z obecnym w wywiadzie wstrząsem anafilaktycznym po szczepieniu jest wyzwaniem. Najprościej potraktować przebytą reakcję anafilaktyczną jako bezwzględne przeciwwskazanie do podawania dawek przypominających szczepionki tężcowej i po każdym ewentualnym narażeniu podawać antytoksynę (surowicę) przeciwtężcową. W Polsce zwykle stosuje się immunoglobulinę ludzką, stosunkowo niedrogi (około 70 zł) preparat Tetabulin (ostatnio problemy z dostępnością) lub droższy Igantet (około 150 zł). Dodam, że rozwój wstrząsu anafilaktycznego po szczepionce przeciwko tężcowi jest bardzo rzadkim zjawiskiem. W amerykańskiej bazie VAERS zgłoszono w latach 2007–2010 jedynie 39 przypadków odczynów anafilaktycznych w grupie wiekowej 0–17 lat. Alternatywnie, ze względu na duże znaczenie szczepienia przeciwko tężcowi, można pacjentkę skierować do alergologa celem oceny, czy nadwrażliwość rzeczywiście dotyczy komponenty tężcowej. Gdyby anafilaksja dotyczyła komponenty błoniczej, wówczas można by zastosować czysty toksoid tężcowy (szczepionka TT). Profilaktyka wścieklizny nie wymaga modyfikacji z powodu uczulenia na szczepionkę tężcową w wywiadzie.
Opisane postępowanie poekspozycyjne jest uzupełnieniem chirurgicznego opatrzenia rany, które ma decydujące znaczenie dla uniknięcia jej zakażenia. Jest nieprawdopodobne, by w czystej, pozbawionej martwiczych i niedokrwionych tkanek ranie doszło do rozwoju zakażenia bezwzględnymi bakteriami beztlenowymi, jakimi są laseczki tężca.
Piśmiennictwo:
1. www.vaers.hhs.gov/data/data/2. Preventing tetanus, diphtheria, and pertussis among adults: use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis vaccine. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and recommendation of ACIP, supported by the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC), for use of Tdap among health-care personnel. MMWR Recomm. Rep., 2006; 55 (RR-17): 1–37
3. Charakterystyki produktów leczniczych Clodivac, Td-pur, Igantet