Czy podstawowy schemat szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi można uznać za zakończony?

27.03.2017
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Jak ustalić kalendarz szczepień przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi u dziecka z dużym opóźnieniem w realizacji PSO? Pacjent ma obecnie 15 lat i 3 miesiące. Pierwszą dawkę DTP otrzymał w wieku 2 miesięcy, drugą w wieku 4,5 miesiąca, a trzecią w wieku 10 miesięcy. Nie podano czwartej dawki szczepienia podstawowego. Kolejne szczepienie wykonano dopiero 2 tygodnie temu preparatem dTpa-R. Czy podstawowy schemat szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi można uznać za zakończony? Czy kolejne szczepienie wykonać w 19. roku życia czy najwcześniej 5 lat po szczepieniu dTpa-R?

Podsumowując, dziecko ukończyło 15 lat. Jak dotąd otrzymało 4 dawki szczepionki przeciwko tężcowi i błonicy, w tym 3 dawki w wieku niemowlęcym i 1 niedawno, w wieku 15 lat. Do zakończenia schematu podstawowego wystarczy podać 4 dawki. Jeżeli czwartą dawkę szczepionki podano po ukończeniu 4. roku życia, jak u opisanego pacjenta, to zgodnie z zaleceniami (np. American Academy of Pediatrics, Advisory Committee on Immunization Practices [ACIP]) szybkie szczepienie piątą, przypominającą dawką szczepionki, które planowo należy wykonać w 6.–7. roku życia, nie jest konieczne. Według aktualnego PSO szczepionkę przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną dawką toksoidu błonicy i bezkomórkowych komponentów krztuśca (dTpa) podaje się w 14. roku życia i można uznać, że z pewnym opóźnieniem je wykonano. Jak wspomniałem, łącznie 4 dawki szczepionki wystarczą do uodpornienia przeciwko tężcowi i błonicy. Dalej najprościej postępować zgodnie z PSO. Podanie kolejnej dawki przypominającej szczepionki przeciwko błonicy i tężcowi (Td) lub – w razie konieczności – dTpa po 4 latach, w 19. roku życia, jest uzasadnione, gdyż zachowanie 5-letniego odstępu między dawkami przypominającymi nie jest konieczne. Według aktualnych zaleceń, odstęp od ostatniej dawki szczepionki zawierającej toksoid tężcowy nie ma istotnego znaczenia. Powszechnie znane zalecenie 5-letniego odstępu między kolejnymi dawkami szczepionki przeciwko tężcowi wynikało z obawy przed wystąpieniem silnych odczynów poszczepiennych, w tym reakcji typu choroba posurowicza. Zalecenia były ostrożne, ponieważ w czasie rejestracji w Stanach Zjednoczonych w 2005 roku nowych szczepionek dTpa nie dysponowano jeszcze dokładnymi informacjami na temat odczynów po szybkim ponownym podaniu szczepionki. W konsekwencji ACIP zalecał podawanie kolejnych dawek najwcześniej co 5 lat, z możliwością skrócenia odstępów do 2 lat w razie epidemii krztuśca. Późniejsza analiza nowych badań, w których szczepionkę dTpa podawano nastolatkom i dorosłym w odstępie krótszym niż 2 lata (od 28 dni do 2 lat) po szczepieniu Td, nie potwierdziła zwiększonego ryzyka miejscowych ani ogólnych odczynów poszczepiennych po podaniu dTpa, dlatego obecnie w przypadku zwiększonego ryzyka zachorowania na krztusiec, a także w realizacji tzw. strategii kokonu, nie ma potrzeby zachowywania konkretnego, minimalnego odstępu pomiędzy szczepionką zawierającą toksoid tężca i błonicy a dTpa. Sprzeczności w zaleceniach wynikają stąd, że CHPL szczepionek po prostu nie nadążają za wynikami badań. Pacjentowi opisanemu w pytaniu będzie można zatem podczas wizyty w 19. roku życia bezpiecznie podać Td lub, w razie konieczności, dTpa zgodnie z PSO.

Piśmiennictwo:

1. www.mp.pl/szczepienia/programszczepien
2. Centers for Disease Control and Prevention: Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid, and acellular pertussis (Tdap) vaccine from the Advisory Committee on Immunization Practices, 2010. MMWR, 2011; 60: 13–15
3. Kroger A.T., Sumaya C.V., Pickering L.K., Atkinson W.L., Centers for Disease Control and Prevention: General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2011; 60: 1–60
4. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds. Szczepień przeciwko krztuścowi dotyczące wskazań do stosowania skojarzonych szczepionek przeciwkrztuścowych (dTpa) u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych (marzec 2010). www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne
5. American Academy of Pediatrics: Active immunization. W: Pickering L.K. (red.): Red book: 2015 Report of the Committee on Infectious Diseases. Wyd. 29, Elk Grove Village, 2015
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Południowej

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań