Czy podstawowy cykl szczepień przeciwko krztuścowi rozpoczęty u niemowlęcia szczepionką całokomórkową (DTPw) można kontynuować szczepionką bezkomórkową (DTPa)? Czy szczepienie podstawowe i przypominające należy wykonać szczepionką jednego producenta, czy też różne szczepionki można stosować zamiennie?
Szczepionkę całokomórkową przeciwko krztuścowi można na każdym etapie cyklu uodpornienia podstawowego zastąpić dowolną szczepionką DTPa, w tym wchodzącą w skład szczepionek wysoce skojarzonych (5- lub 6-składnikowych).
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, decydując się na wybór szczepionki bezkomórkowej DTPa, cały schemat szczepienia podstawowego – jeśli nie ma istotnych przeszkód (np. niedostępność odpowiedniej szczepionki, brak informacji, jaki preparat stosowano wcześniej) – należy dokończyć preparatem tego samego producenta. Skład antygenowy komponentu krztuścowego różni się bowiem w produktach poszczególnych producentów. Poza tym, taki schemat szczepienia podstawowego (tzn. pierwsze 4 dawki DTP u dzieci do ukończenia 2.–3. rż.) został najdokładniej oceniony w badaniach klinicznych, także w odniesieniu do skuteczności w profilaktyce zachorowań (a nie tylko immunogenności, tzn. stężenia swoistych przeciwciał po szczepieniu). To samo dotyczy szczepionek wysoce skojarzonych zawierających DTPa. W każdej chwili można natomiast powrócić do szczepienia DTPw, bez szkody dla skuteczności uodpornienia.
Istnieją wprawdzie badania, w których wykazano, że zamienne stosowanie w cyklu szczepienia podstawowego szczepionek DTPa różnych producentów (np. zawierających 2 lub 3 antygeny krztuśca) nie wpływa negatywnie na uzyskiwane po szczepieniu stężenie swoistych przeciwciał przeciwko tym antygenom ani nie zwiększa ryzyka wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), jednak brak powszechnie uznawanego serologicznego kryterium ochrony po szczepieniu przeciwko krztuścowi utrudnia interpretację tych wyników w praktyce. Z kolei z nowszych badań wynika, że mieszany schemat szczepienia pierwotnego (pierwsze 3 dawki w pierwszym półroczu życia dziecka) różnymi szczepionkami 5-składnikowymi zawierającymi DTPa (DTPa-IPV-Hib) może niekorzystnie wpływać zarówno na immunogenność, jak i ryzyko NOP. Nie wiemy także, jaka jest skuteczność kliniczna takich schematów w profilaktyce krztuśca. Mieszane schematy stosowania DTPa nie znalazły więc jeszcze odzwierciedlenia ani w wytycznych, ani w ChPL większości szczepionek DTPa, w których zaleca się wykonanie całego cyklu szczepienia podstawowego preparatem bezkomórkowym tego samego producenta. Jedynie w ChPL szczepionki 6-składnikowej Hexacima znalazł się zapis – na podstawie wyników badania porównującego immunogenność – że można ją podać jako dawkę uzupełniającą w 2. roku życia (tzn. jako czwartą w cyklu szczepienia podstawowego, po trzech dawkach w 1. rż.) wykonanym innym preparatem 6-składnikowym (Infanrix hexa). W sytuacji braku odpowiednich szczepionek w sprzedaży i trudności w realizacji zalecanych powyżej alternatywnych rozwiązań jest to kolejna opcja do rozważenia.
Piśmiennictwo:
1. Kroger A.T., Sumaya C.V., Pickering L.K.: General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2011; 60 (RR-02): 1–60 (p. www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne)2. Red Book: 2012 Report of the Committee on Infectious Diseases. Wyd. 29, Elk Grove Village, IL, American Academy of Pediatrics, 2012
3. Greenberg D.P., Pickering L.K., Senders S.D. i wsp.: Interchangeability of 2 diphtheria-tetanus-acellular pertussis vaccines in infancy. Pediatrics, 2002; 109: 666–672 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad)
4. Langley J.M., Halperin S.A., Rubin E. i wsp.: Safety and immunogenicity of 2 mixed primary infant immunization schedules of pentavalent diphtheria, tetanus, acellular pertussis, inactivated poliomyelitis, and Haemophilus influenzae type b vaccines at 2, 4, and 6 months of age. A randomized controlled trial. Pediatr. Infect. Dis. J., 2012; 31: 189–192
5. Pertussis vaccines: WHO position paper – September 2015. Wkly Epidemiol. Rec., 2015; 90: 433–458
6. Aquinoa A.G.B., Britob M. G., Donizc C.E.A. i wsp.: A fully liquid DTaP-IPV-Hep B-PRP-T hexavalent vaccine for primary and booster vaccination of healthy Mexican children. Vaccine, 2012; 30: 6492–6500
