W trakcie szczepienia przypominającego DTPa 5-letnie dziecko wyrwało się i nie otrzymało całej dawki szczepionki. Lekarz zadecydował o dodatkowym podaniu 0,2 ml DTPa. 5 tygodni po szczepieniu dziecko przyjęto do szpitala z powodu krztuśca rozpoznanego na podstawie badań serologicznych (stężenia swoistych przeciwciał IgA i IgG). Rodzice obawiają się, że dziecko nie zostało uodpornione przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi. Czy dziewczynkę należy doszczepić?
Istnieje prawdopodobieństwo, że w opisanym przypadku dziecku nie podano pełnej dawki szczepionki DTPa, która wynosi 0,5 ml. Wiadomo, że podano co najmniej 0,2 ml (dodatkowo podane w drugim wstrzyknięciu). Jak dotąd dziecko szczepiono zgodnie z PSO, a więc łącznie otrzymało ono 4 dawki szczepionki DTPa.
Zgodnie z wytycznymi Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), po podaniu mniejszej dawki szczepionki wytworzona ochrona poszczepienna może być niedostateczna, dlatego szczepienie wykonane dawką mniejszą niż standardowa należy uznać za nieważne, a osobę taką ponownie zaszczepić, chyba że badania serologiczne potwierdzą ochronne miano swoistych przeciwciał poszczepiennych. Proponuję zatem postąpić zgodnie z powyższymi zaleceniami: podać dziecku pełną dawkę DTPa lub oznaczyć stężenie swoistych przeciwciał przeciwko tężcowi i błonicy, odstępując od szczepienia, o ile stężenie będzie zabezpieczające (tj. ≥0,1 IU/ml).
Odrębną kwestą pozostaje ocena zachorowania na krztusiec pomimo szczepienia, co rodzice, jak się domyślam, wiążą z podaniem niepełnej dawki przypominającej. Przypomnę, że dziecko przyjęto do szpitala 5 tygodni po szczepieniu, następnie na podstawie badań serologicznych rozpoznano krztusiec. Nie mam danych klinicznych, które pozwoliłyby mi ocenić, czy obraz choroby odpowiadał krztuścowi. Zgodnie z wytycznymi Eupert zastosowana diagnostyka nie była wystarczająca. U zaszczepionych dzieci rozpoznanie krztuśca należy potwierdzić metodą polimerazowej reakcji łańcuchowej (PCR) lub w hodowli. Jak pisze profesor Lutyńska: „Niestety należy przyznać, że większości wyników badań serologicznych przeprowadzonych dotąd w Polsce (jeśli nie wszystkie) nie można aktualnie uznać za wiarygodne, ponieważ stosowane zestawy/testy in-house nie posiadały walidacji laboratoryjnej oraz klinicznej” (p. Diagnostyka laboratoryjna krztuśca – przyp. red.). Ponadto szczepienie przeciwko krztuścowi chroni nie tyle przed zakażeniem Bordetella pertussis, co przed krztuścem o cięższym przebiegu.
Podsumowując, rozpoznanie krztuśca budzi uzasadnione wątpliwości. Nie można go uznać za przypadek potwierdzony laboratoryjnie. Brak podstaw, aby zachorowanie na infekcyjne zapalenie dróg oddechowego wiązać z podaniem być może niepełnej dawki szczepionki DTPa.
Piśmiennictwo:
1. Lutyńska A.: Diagnostyka laboratoryjna krztuśca. Aktualne zalecenia EUpert i European Centre for Disease Prevention and Control. Med. Prakt. Szczepienia 2/2014, s. 22–27; (p. Diagnostyka laboratoryjna krztuśca)2. Kroger A.T., Sumaya C.V., Pickering L.K., Atkinson W.L., Centers for Disease Control and Prevention: General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2011; 60: 1–60 (Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 4. Zalecenia ACIP)
